يۈسۈپ ھۈسەيىن (قەقىنۇس) شېئىرلىرى
خىيالىمدىكى مۇقاملىرىمنىڭ ئۇپۇقسىمان تەرەننۇملىرى
(1)
تولىمۇ لەرزان، قەدىمكى مەنزىرىلەرنى ئەسلەتكۈچى تەرەننۇم، بەلكى دېڭىزدىن يەلكەن دولقۇنلىنىپ كېلەر جانىم ئارا،
مەشتەك قىزىق تېنىمدىن چېچىلغان ھاياجان، كىرپىكىمدە چوغلار تاراملاپ تونۇر دۇدلىنىپ كېلەر جانىم ئارا.
ئاتمىش يىل بۇرۇنقى سەھرادا، فېۋرالنىڭ قارلىق كۈنىدە تولغاق يېگەن ئانام ئاسمانى مۇسەببا ھازىر،
ئاتمىش ياشلىق بوۋاق بۆشۈكىدە ئەللەيسىمان مۇڭلار رەببى قېرى ئاقساقال ئاينى يۇلۇپ كېلەر جانىم ئارا.
بىر ۋاپا ئەھدىدە، بىۋاپالىق ۋەسلىدە شەپقەت قىلماق بۇرچى تاغدىن ئېغىر، قۇملۇقتەك دېمىق تەقدىر تۇتۇق،
دىۋىلەر توزاڭى يىلىمدەك چاپلاشقان، كۇمۇت، چىۋىندەك چېقىشقان ئەدەپ بۇژغۇنلىنىپ كېلەر جانىم ئارا.
ھېلىمۇ شۈكرى، شەپقەت ۋە ھىممەتكە مەجبۇر تەقدىرىمدە مەن تەلپۈنگەن تىرىلدۈرگۈچى بىر موقام قاپتۇ،
ئېھتىمال، تۇنجۇقۇپ ئۆلۈپ كەتسەم غېرىپ جىنازام كېزىپ قەبرەمدىمۇ غۇر-غۇرلىنىپ كېلەر جانىم ئارا.
(2)
ئېگىزدىن لاچىن ھېرىپ دېڭىزغا چۈشسە، ئاچ بېلىقلار توپلۇشۇپ ھەرتەرەپتىن تالىشىپ ئۇنى غاجارمىش،
يەپ زەھەرلىنىپ قۇش بولماق ھەۋەسلىرىدە پىلتىڭلاپ، ئېگىزگە ئۇچماق قەھرىدە چاپچىشىپ سۇنى يارارمىش.
مەس لەيلىشىپ دېڭىز دولقۇنلىرى ئۈستىدە ئازادە بېسىمسىز يورۇق ئاسمانى چەكسىزلىككە كۆز قىسىشىپ،
سوغۇق زۇلمەت دېڭىز ئاستى باغرىدىن قىرغاققا يېقىنلاپ ئاپتاپ شولىسىدا قامىشىپ نۇرنى يالارمىش.
ئى نىمجان قۇش، ئەجەل دەملىرىدە ئاسمانغا بېقىپ ئەلۋىدالىق موقاملىرىدىن ئىڭراپ ئىزتىراپ چەكمە،
چىرىنداڭ تۇتىيا بولغاچ ئەشۇ بېلىقلار ۋەتىنى كۆلەڭگەڭنىمۇ ئەتىۋارلاپ ياساپ نەقلى دۇرنى ياتارمىش.
سۇ ئىچىپ مەس غەمكىن باش سېلىپ يۈرسەم ئەھلى بەڭۋاشلار مېنى مەجنۇن ساراڭمىكىن دەپ ھەجۋى قىلما،
گاچا بېلىقلار تىل تاپماق ئۈچۈن، قەستەن سېنى سايراتماق ئۈچۈن قۇيرۇقلىرىدىن چاچرىتىپ دۇغنى ئاتارمىش.
سەن تەلپۈنگەن ۋە سېنى دەم تارتقۇچى ئاسمانى ناۋالارنى ئاڭلىماق راھەت، لېكىن ئازابىڭدۇر،
مەيلى دېڭىز پارلىنىپ، بۇلۇتلار ئايلنىپ يامغۇرلار ياغسۇن، سېنى چايكىلار قۇمدىكى بىر قۇمدىن تاپارمىش.
سەندە نە سىر بار، يا بېشىڭ تەڭرى تەختىمۇ، ياكى جەننەت پەرىلىرى ئۇخلايدىغان غەزنىمۇ قەلبىڭ،
ئېگىزدە لاچىن ۋە شاماللار، دېڭىزدا بېلىق ۋە دولقۇنلار تارتىشىپ سېنىڭدىن چاڭقىتىپ مۇڭنى ئالارمىش.
(3)
چۈشلىرىمدە يىگىرمە خىل كۆك مەخلۇقلىرى توپلىشىپ دىلىستانىمدا مۇقامى نەغمى ناۋا تۈزىدۇ،
تاكى چىۋىن، كۇمۇتتىن چوڭى بۈركۈت قەدەر ھەتتا قاغا-قۇزغۇن دېرىژۇر ھۆپۆپكە ئەھدى ۋاپا تۈزىدۇ.
باش-پۇت قەدەر تارتىلغان قىرىق تارنى «تارىم ئەخزەر» دېگەن كۆك گۈمبەز كۇڭكۇرلىرىغا باغلاپ،
ھەر تارغا بىردىن قونۇپ جۈپتىن ئىشىق پەيمانىغا تولۇپ، مەجنۇنلىقىدا جانىمغا جەۋرى-جاپا تۈزىدۇ. ،
ئىھتىمال، دۇنيادا ھېچبىر ئەل، ھېچبىر تەن تەرەننۇم قۇشلىرىنىڭ بۇنداق ئىستىلاسىغا قۇل بولمىغاندۇ،
مەن شۇنچە خاكسارۇ بىچارە يوقسۇلمەنكى يەنە بۇ رەھىمسىز قۇشلارغا كان بولماقنى پەخرى راۋا تۈزىدۇ.
قۇشلار تەبىئەتنىڭ جاڭگال، يايلاق، باياۋانلىرىدا جەننەتلىرىنى قۇرۇپ تۆمۈر شەھەرلەردىن قاچقاندەك،
ئىھتىمال، تېنىمنى ئاپتاپلىق، شاماللىق، ھاۋالىق، بولغانمىغان ھاياتقا قايتۇرۇپ رەۋزى داۋا تۈزىدۇ.
چۆچۈپ ئويغىنىپ سىلكىنسەم ھۈركىگەن بۇ جانىۋارلار گۈمبەز كۇڭكۇرلىرىغا قونۇپ ھەيرانلىقتا قاراپ،
مەستخۇش ئۇيقىغا قانداق رام قىلماقنى قەستلەپ شەرەتلىشىپ ئەتراپىمدا ئەرشى ساما تۈزىدۇ.
مەيلى دەيمەن، ھەربىر جانلىق خىلىنىڭ خاس ئادىتى تەقدىرى بولۇپ جەنننەت قەۋەتلىرى مۆكۈنگەن،
جان كەلگەن مەنبەسىگە كەتسە ھالالدۇر، شۇڭا قەقنۇسمۇ چېچىپ پەيلىرىنى مەۋجى لاۋا تۈزىدۇ.
(4)
قايغۇ، ئارزۇ چاتقاللىرىدەك كۆيگەن ئاجىز تېنىم كېسەل، مېيىپ، غېرىپ-غورۋا ئەھلى دوزاققا سەن شاھمۇ،
جاھان دەرتلىرى تاغدەك دۆۋىلىنىپ، ئاھ ئۇرۇپ قەقىنۇستەك كۆيۈپسەن شۇئلا قەلبى جەننەتكە سەن ماھمۇ.
دېڭىز ئالۋۇنلىرىدەك پارلىنىپ ئۆچكەن، بۇلاق قەھرىدە فونتاندەك بۇژغۇنلىغان پىنھان ئاھىڭ،
قېنى ئۇ بىيە رەڭ جەندە كەيگەن، كېيىكتەك چاققان مۇھەممەت يۈسۈپ ئەينى مەشرەپكە پەيداھمۇ.
ھەر ئۈرۈك چېچەك پەسلى ئەلگە باھار سەن تەنگە ئاياز ھەممە شادى ئىرپان،سەن ئاھى زىندان،
ھەر غەمداش بىر ئىمتىھان سوئالىدەك مۈشكۈل كويىقابى ئوممانغا لەھەڭدەك غەرقى غەۋۋاسمۇ.
ئۇ تېشى تۇتى ھىندى، ئىچى ئىزنى يىلان سېھرى دىۋانىلەرگە سەدىقە بېرىۋەردىڭ تويماي ئېلىۋەردى،
ئەجەب ئەمەس ئۇ تەلەپكارلارنىڭ ھەلەپ چېچىلمىسىدى ئاقىۋەت ھاسىلى غەيرەتتە گۇمراھمۇ.
(5)
جان تەننى دەس تۇرغۇزغۇچى ئىدى ئىلاجسىزلىقتىن دېدى: ئى پالەچ تەن سەن زادى كىمگە مەنسۇپ؟
تەن دېدى: مەن ۋەتەنكى بىر چىمدىم تۇپراق، جان سورىدى: ئى ۋەتەن سەن زادى كىمگە مەنسۇپ؟
ۋەتەن دېدىكى: مەن خانغا مەنسۇپ، جان خاندىن سورىدى: ئى خان سەندىكى جان قانداق سۈپەت؟
خان دېدىكى: ئى خار جان مېنى سوراقلاشقا نىمە ھەددىڭ، ئەمەسمەن ھېچقاچان بىر كىمگە مەنسۇپ.
جان كۆردىكى خاندىكى جان خۇددى جاڭگالدا لەپىلدەپ مېڭىپ گېدەيگەن يولۋاستەك تۇرۇپتۇ،
جان ئۇنىڭدىن سورىدى: قېنى سەندىكى ئىنسانى جان، ئەمدى قاراپ باق بولۇپسەن سەن كىمگە مەنسۇپ؟
يەر شارىدا تېخى گىياھ بولمىغان بىردەۋردە چىرىندىدىن بىر چېكىتتەك يېشىل ئورگانىك مۇخ ھاسىل،
ئىزىلگەن تەن قۇرتتەك مىدىرلاپ قويدى لىكىن ئۆزى بىلمەيتتى بۇ مىدىرلاتقان زادى كىمگە مەنسۇپ.
(6)
بۇ قەدەھكى بۇلۇتسىز ماۋى ھاۋارەڭ ئاسمان ئىچرە شوئلە چۈشتىكى قۇياشتەك جەزبىدار،
خىرەلەشكەن كۆز كۆردىكى، سۈبھىدىن بۇ دەمگىچە مەنزىلى ھەقىقەتنىڭ يولى يولداشتەك زەۋقى بار.
لەۋ تېگىپلا باش ئىچرە چىنارغا ھومايۇن قونۇپ، ئازادە ئاپتاپنى سەزدى قاراڭغۇ، سوغۇق ۋۇجۇت،
قۇياش چۈشتىن سەھەرگە يانغاندەك ئۇيقۇلۇق تۇلپار چاپچىپ سوقتى يۈرەك ئوتقاشتەك زەربىدار.
بۇ لەھزىلەردە ئەقىل شەپقەت بىلەن باقىدۇ تۇلپار مۆدۈرۈپ كەتمىسۇن دەپ ئەندىشە چۇلۋۇرىنى تارتىپ،
چۈنكى كۆڭۈلگە تەتۈر كەلگەن ۋۇجۇدىنىڭ بىلىنمەس بېغىشلىرىدا قېيىشقۇچى سىرلىق سوقماقنىڭ دەردى بار.
سەۋر قىل، باھار كەلسە يەر ئېرىپ. شامالدىن بۇلۇتلار جەملىنىپ ئاسماننى پەردىلەيدۇ يامغۇرى ئىجتىھات،
يامغۇر يېغىپ شىجائەت ئېرىقلىرىدا ھاياجان لۆمۈلدەپ زېھىن ئېتىزلىرىدا نەمخۇش ھورلاشنىڭ كەيپى بار.
مۇرەككەپ قىسمەتلەرنى بىلەلمەسلىك غەپلەت، بىپەرۋالىق شادلىق بولۇپ تۇيۇلۇپ بىخۇد قىلماقچى،
شەپقەتلىك قۇتقۇزغۇچى يادى بىلەن ئۇنىڭ ۋەھدەت بەھرى تۈپەيلى بۇ خۇشۋاقنىڭ قەدرى بار.
(7)
جۇدۇندىن كېيىن كۆكىرىۋاتقان دەرەخ نازۇك، لېكىن مەھكەم ياپراق ېمنى ئۆزۈڭگە ماس دوست قىلىۋال،
ئى ئەتراپىمدا لىكىلداپ يۈرگەن سۇندۇك چىكىلداپ تۇرغان قۇشقاچ مېنى غەمگۇزار خاس پوست قىلىۋال.
سەن مېنى دەپ يىراقلاردىن كېلىسەن خاتىرجەم كاشان تاپقاندەك بىردەم ئوينىۋال، خۇشال بولىۋال،
بۇ غەمكىن كۆڭۈلمۇ بىردەم سەن بىلەن خۇ بولدى، دۈشمەنسىزلىك دەقىقلىرىدە بىردەم شاش خۇش تىنىۋال.
سېنىڭ ھەمراھى گۇۋاھلىقىڭ تۈپەيلى غەليانىلىق، زەخمەتلىك دۇنيادىن ۋاز كېچىپ بۇ خىلۋەتكە سېغىنىپ كەلگەنمەن،
چىگىش گىرىھبانلىرىمنى چۇۋۇپ، سەن ياشنىغان مەزكۇر بوشلۇقتەك باغرىمنى ئۆزۈڭگە راست بوش قىلىۋال.
تىرىكچىلىك جاپاسىنى سىلەردەك تىنماس شەۋقى ئارامبەخىش راۋان جەريان قىلماق مۇمكىنمىدۇ؟
مامات، ئازاب تەشۋىشلىرى باسماق بولغىنىدا دەرھال پەرىشتىلەردەك مەردۇ- شاش روھ قىلىۋال.
(8)
«ئەقىل مۇھەببەت سېزىمىلرىنىڭ زامان، ماكان كىۋادراتى»نى تەققاسلىماقتىن يېڭى ئىمكان پەيدا،
شاخمات تاختىسىنى دۈم كۆمتۈرۈپ، ئوتتۇز ئىككى ئۇرۇقنى بىر تەندە سەپ راسلىماقتىن زېھنى ۋىجدان پەيدا.
پاراللىل، مىردىياندەك مىنۇت، سائەت، ۋەسىل، پەسىلدەك كاتاكچىلەردە مىدىرلاپ يۈرگەن چۈمۈلە،
سەھەردە گۇگۇمنىڭ قاپ شاھى مات، گۇگۇمدا سەھەرنىڭ ئاق شاھى مات، بەت پاتلىماقتىن قېتى نېرۋان پەيدا.
قەدىمكى قەلئەدەك شەھەرلەر قېنى، چۈمپەردىلىك پەرىزاتلار قېنى، قېنى ئۇ ئەدەبلىك ھايا، سەدەپلىك ۋاپا،
روھ ئەگەر قۇش مۇسەللىك، گۆش تەنلەرمۇ رېزىنكىدەك سەكرەيدىغان رەققاسلىماقتىن يېڭى ئىرپان پەيدا.
(9)
ئى چىمىرلاپ تۇرغان شوئلە، قىمىرلاپ تۇرغان ياپراق سايىۋى دەقىقەت ھىلى يا سەن يا مەن يوق،
ھىلى پەيدا بولۇپ بوشلۇقنى ئېگىلىسە ئازابلىق ئاچچىق تىكەن سىم شەرىئەت ھىلى يا سەن يا مەن يوق.
قايتا تىرىلىپ مەڭگۈ ياشايسەن دۇنيا كەڭ دېگەن ئۈمىدلەردە دەل شۇ نەقىقەت قەدرىنى بىلەلمىدۇق،
ئۇ جەننەتنى دەپ بۇنى دەۋزەخ كۆرۈپ نەق بەخت شەرتىنى بىلەلمىدى غەنىمەت ھىلى يا سەن يا مەن يوق.
ئى جېنىمنى ئاغرىتىپ تۇرغان تىكەن قىمىلدىتىپ چېقىپ تۇرغان كۇمۇت، سەبرى ماتانەتتە بىردەم چىدا،
كەل، سۈكۈتتە بىر-بىرىمىزگە بەھىس قىلايلى سېزىم ۋە رېتىملىق ۋەزىيەت ھىلى يا سەن يا مەن يوق.
ئەلۋەتتە، ئالەم چەكسىز، تەبىئەتنىڭ يارالمىشلىرى ھېسابسىز، بىلمەككە ئالدىرايدۇ ھەممىنى ھەۋەسخور كۆڭۈل،
دەرھال ئۇنتۇلۇپ بىلەلمىدى ئۆتۈپ كەتكۈچى دۇنيانى بىلىپ قالايلى بۇ چەمبەر بەت ھىلى يا سەن يا مەن يوق.
قانۇن تەبىئەتنى ماي تېنىمىزنى پىلىك قىلدى، كەل بىللە كۆيەيلى، ئىنسانلىق گىردابى يورۇپ كەتسۇن،
بەلكى ئىنسانلىقنى ئېگىلىگەن ھايۋانلىق، بەلكى ماماتلىق جاللادى بەدنىيەت ھىلى يا سەن يا مەن يوق.
(10)
كىمدۇ بىرى «نەفسىڭنى چەكلە، يوقات» دەپ كونا شەيتان ئورنىغا يېڭى شەيتانلىقنى جايلاشتۇردى دىماقىڭغا،
چەكلەنگەن مېۋىنى يىمە دېدىم ئۇنى مۇھەببەت دەپ مايمۇنلىقنى جان قىلىپ جايلاشتۇردى مىزاجىڭغا.
مەن ئۇنىڭ ئەسلىدىن قاپلان-يىلپىز كۆلەڭگۈسىنى كۆرۈپ ئەسلى ئىنسانلىقتىن يىراقلىغان شۇ ئىكەن دېدىم،
قاپلان- يىلپىز كاۋابىنى ساتماق بولدۇم، تەڭرىم ئىستىمال تەرتىبىنى شۇندىن لايىق ماسلاشتۇردى سىپاتىڭغا.
نەفسىڭنى چەكلە دېمەيمەن پەقەت تەڭشە دەيمەن، ھەقىقەتنى دەل نەفەسلىرىڭدىن دەقىقىي كۆرەرسەن،
ئاندىن دۇنيادىن تەڭلىمە قەۋەتلىرىگە ئەقىدەت باشلىنار جەننەتمۇ بولۇر راستلاشتۇردى ئىمانىڭغا.
گەرچە كاۋابىمنى يىمىگىڭ ھازىرقى دەۋردە ئەمەس مۇمكىن، بىراق خىيالىڭدا مۇمكىن روھى ئوزۇق،
دۆڭلۈكلەرنى نىشان قىلغاندىن كۆرە يىراق ئۇپقۇن گۈلۈستانلىقى شۇنچە قانداش نۇر ئىدى خىيالىڭدا.
بۇ كۈچ بىلەن دۆڭلۈك مازارنى ھۆرمەتتە تاۋاپ قىلىسەن، ئەمما ئۇلاردىن توختىماي ئۆتۈپ كېتىسەن،
سېنىڭ مازارىڭ بولسا شەھەردىكى شەپەق گىرۋەكلىك ئاسمانى گۈمبەز چاقناپ تۇردى نىگاھىڭدا.
(تۈگىدى)
2006- يىلى، مارت، قەشقەر يېڭىشەھەر
(ئاپتۇر قەشقەر ۋىلايەتلىك ئەدەبىيات-سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسىنىڭ پىنسىيونېرى)
مەنبە: http://www.shulegaozhong.cn/bbs/read.php?tid=85
***************************
没有评论:
发表评论