Ghojimuhemmed muhemmed shé'irliri(1)

Ghojimuhemmed muhemmed shé'irliri(1)



munderije:
*************************
Chong bolmaydu yultuzlar hergiz
Qolini kötürdi kocha taxtisi
Xoten
Batur rozi
May
Qanighan qan
Waz kéchish
Erning ippiti
Bu esebiy bir nale
Tün yérim
Rezil aptap
Manga zulum salghan ikki söz bar
Birdem uxla
*************************



Chong bolmaydu yultuzlar hergiz

Chong bolmaydu yultuzlar hergiz,
Sha'irmu hem chong bolmas esla.
Ulughluqni tangar anga kim,
Ulugh adem bolidu tenha.
Kiler uning derexler bilen
Güller bilen qurt-qongghuz bilen
Oynighusi shad chuqan ara.
Likin anga bermes erkini
Baliliqtin tan'ghan bu dunya.

Jeng qilar u hayajan bilen
Qanlar kéchip shé'irlirida.
Wetinini tapar qan ichre
Likin zinhar bolmas padishah.
Ah, erk! dep warqirar yene
Chuqan sélip orda aldida.
Chong bolmaydu, balidur chünki,
Sha'ir zinhar bolmas padishah.

Söyidu u pütkül ayalni,
Pütkül ayal peqet bir ayal.
Chong bolushni xalaydu peqet
Ashu güzel ayallarni dep,
Likin buni chüshenmes qilche
Ah, rehimsiz, telwe ayallar...
Sadda we pak sha'ir qelbidin
Baliliqtin tan'ghan bu dunya
Barghansiri yiraqlap barar.
*************************


Qolini kötürdi kocha taxtisi

Qolini kötürdi kocha taxtisi
Toxtidi ghingshishtin itning naxshisi.
Toxtidi shé'irlar xushal ölüshtin
Ziriktim toxtimay yalghan külüshtin
Men kétey qayghuluq orman'gha qarap
Xushalliq yüzümge tartilghan niqab
Yirtilsun, bir qitim bolay yalingach...

Sheherni qul qildi pul bilen ayal
Shé'irni gül qildi chöl bilen shamal.
Atlarning yaylini tarighan qollar
Qizlarning chéchida titridi ghal-ghal.
Chéqilip baqmighan eynek qalmidi
Mashina güllerni ötti basturup.
Kitablar bir döwe chirigen songek,
Balilar mükcheydi qirimay turup.
Yandi kikechlep qizil chiraghlar
Toxtidi qanashtin bir issiq yürek.
Ayallar yultuzluq kéchidur esli,
Erlerrning ezeldin padishasi yoq.

Sen üchün derd chékip jénim qara köz
Bopkettim alemde eng meshhur benggi.
Yatsangmu nazlinip janu-ténimde
Béshingni silashqa qolum yetmidi.
Közüngni achqina men ölüp kétey
Ölgiche men séni bir körüp kétey.
Qelender öyümdin qayitti quruq qul
Xaqanlar bosugham aldida jul-jul.
Échildi qan ichre qipqizil güller
Yighlaydu qan ichre bir gacha bulbul.
Közüngni achqina bir körüp kétey
Xudaning aldigha men külüp kétey!...
*************************


Xoten

Tandi sudin yalingach erwah
Tandi ottin kirleshken gunah.
Qumluqlarda oruq kimiya
Bir tal giyah chölge panah.

Dap gümbürler yerning tektide
Chapar kishnep asmanda tulpar.
Mashinilar kiler piyade
Yéngi güzel menzilge qarap
Qatar-qatar.

Tökülidu boran kirpiki
Yézilidu sanaqsiz shé'ir.
Tughulghandin tartip bir déhqan ,
Bir közidin aqar riwayet
Bir közide chekcheygen hazir!


Batur rozi

(mersiyename)

Zulmetlik yoqluqqa töküp nur-ziya
Hayatning shamini yandurghan ölüm.
U dunya, bu dunya esli bir dunya,
Dunyani dunyagha qandurghan ölüm.

Wetensiz qush idi, ketti asmandin,
Qutuldi qan éqip turghan wijdandin.
Chiqti u kiyimdin, kirdi kipen'ge.
Qutuldi külpetlik tendin we jandin.

Qolumni du'adin chüshürey emdi,
Turay hem her minut ölümge teyyar.
Sha'irni öz xelqi öltürer, andin
Yash töker menggülük bilip iptixar.
*************************


May

Bu qaqas künlerde men hichkim emes,
Yénimda bir derya aqar susirap.
Qolumda dutar qiz, qarni yérilghan
Tilimda bir naxsha öler chirqirap.

Yollarning boyida oq tegken tirek,
Ay yighlap olturar tupraq béshida.
Kélidu riwayet aq atqa ménip
Boyalghan üstibéshi qipqizil qan'gha.

Mashina neqeder yiqimsiz adem,
Adem neqeder ajiz mashina.
Erlerning pahishe bopketken qelbi...
Ayallar telpüner bala-qazagha.

Qizlarni eynekler yeyitti sundurup,
Erlerni parchilap yeyitti xizmet, pul...
Tuyuqsiz chiqip men tirem ichidin
Qachtim eng xilwet bir öngkürge udul.
*************************


Qanighan qan

Jénim hayatqa éytti erzan
Namazgha olturdi depterdiki qan .
Kündüzler qul bulup ketti quyashqa
Dunya éziqip yürer kitabta
Betlidim üzümni rezil hayatqa
Sewdayi ashiqmen ülüp qanmighan !

Kelmemsen ?
Ey chéchi chuwulghan shermende xiyal
Tinide üchbulung tünglük bar ayal
Yultuzning nurida ölük yughuchi
Könglide héchkim yoq diwane shamal ....
Men hazir ot ketken suning ichide .

Toghraqta héchnime qalmidi deydu
Kök böre yol bashlap kelmeydu deydu .
Barxanlar astidin chöchüp qopimen
Izlirim tektide atlar kishineydu
Mashina jaranglap tughulup turar
Qizil gül ölidu qizil seherde .
Erler exlaqsiz yashiyalmaydu
Ishtan kéymigen ayal sheherde .

Kelmemsen?
Men hazir qilichtek boldum yalingach
Men hazir yaghachtek qurudum sanga .
Ey ishtan béghini yüttürüwetken qiz
Ey közi téshilgen qarangghu meshuq .
Ey léwi déngizdek dolqunluq qumluq
Ey mendek ach qalghan muqeddes taghlar
Ey mendek yarigha qanmighan baghlar
Kelmemsen
Warqirap tashlaymen birdemdin kiyin
Shé'ir qeghezge kiriwalidu
Hayajan
Qeghezge patmaydu, öliwalidu
Qalidu payansiz judaliq, héjran....
*************************


Waz kéchish

Men bügün chirayliq bézep boyumni,
Söyimen tunji ret körgen ayalni.
Andin men bolimen wehshiy bir qatil,
Öltürüp tashlaymen qelbimde uni.

Arilap eng peskesh kochilar ara
Towlaymen «mana bu bizning sheher» dep.
Mesxire qilimen medeniyetni,
Qusuqlar ichidin chiqip ömilep.

Sen kim? Dep sorisa, deymen bash chayqap:
Men budem héch kishi, yoq men héch yerde
Ghuji... U ismidur yash bir azabning,
U öldi, xatirjem yatqay göride!
*************************


Erning ippiti

Külse lewliride güller échilar
Yighlisa közliridin ünche chéchilar
Mangsa ayighidin tilla töküler
Nedisen méning güzel melikem?

Xoten deshtide men piyade
Hasam upridi quyash közide.
Olturup eng égiz binaning pelempiyide
Taksidin chüshüwatqan, ishtan kiymigen
Qizlar ichide
Séni barmikin dep qarap qalimen.

Qattiq haqarettin yüzlirim chim - chim
Ana göshi satmaqta bir kim
Sen téxi qandin qorqidighanliqingni bilmeytting.
Derex shéxidiki hijrankar kakkuk
Méning sanga changqashlirimni chüshiner belkim.

Sen bilmeysen, bu yerde
Ur toqmaq esebiyliship öz igisini öltürüp qoydi.
Échil dastixan échiliwérip qurutiwetti étizdiki axirqi danni.
Sangqang ishikim oghrilandi, tenggilerning sharaqlashliridin
Kéler uning tayaq azabida hangrighan üni.

Chüshüp asmandin yaghach atqa min'gen shahzade
Sétiwetti achliqtin étini otun bazirida.
Padichi tazning melikining so'allirigha jawab izdep
Turghinini kördüm kitabxanida

Perhad on yil teshti biton emes shérin téghini,
Ghérib palandi chölge emes senemning müshkül muhebbitige.
Tahir aqti deryada emes zöhrening köz yashlirida
Chüshenmeydu buni menggü ashiqtin özge.

Sen nede qedimdinmu yiraq bir yerde
Derex kawikida méni saqlap turamsen?
Asman, déngiz, tagh
Tughulamdu üch oghlum qayta?...
Ularni sen tughup béremsen?!...
Men oruq, ach
Men sanga xumar
Erler ippitini yoqatqili boldi yüz yillar.
Radi'o jinsiy késel toghruluq bermekte élan
Erlerni chöchütkini élan emes
Qerz süylewatqan telwe ayallar.

Weten
Erning ippiti.
Weten
Erning yatlashqan étiqadida
Suslashqan imanida
Datlashqan pichiqida
Changqap yatqan bir siqim tupraq
Qan'gha, wijdan'gha.

Qorqup kettim
Ümidsizlikning yürikimni lexte - lexte qilip uhsinishidin
Ayal köz yéshining mushtumlirini tügüshidin
Ishtan béghigha qol uzatqanda
Pütmes qerzlerning eseblirimni boshitishidin.

Ah, méning güzel melikem
Külmey, yighlimay, mangmay méni saqlap turamsen
Uyghur xelq chöchekliride.
*************************


Bu esebiy bir nale

Jimjit axsham zulmitide kiyindim
Rezillikke chongqur chöküp izdep abi hayatni.
Ata menggü mungluq yighlar, ata izder irade,
Kördüm bowaq chüshliridin sansiz yumran qanatni.

Erler yasar jinaza
Böshük bilen teng tewrinip uxlimaqta ayallar.
Ahu qandaq jan tapshurghan seyyadqa
Qéni böre oshuqi?
Qimarwazning tawkasida sekrep yürer biqarar.

Sim - sim gugum térek uchidin sekrep chüsher aq öchke
Ottin qéchip ademlerge kirer jinlar patparaq.
Yalghan sözning rastliqini ispatlashqa chare köp,
Eyler köz yash ré'alliqni yirginishlik we patqaq.

Maymun kishi ussul oynar xushal - xuram qamchigha,
Töge kéler merdane hem qotur éshekning keynide.
Könglek salar ay ichide epsane qiz nazlinip
Milyon ashiq qurup öler nési lezzet ewjide.

Muhebbetning reswaliqi shunche ayan bolsimu
Qesemlerdek qattiq qandin qachar xiyal yolwastek.
Kona ayal yamar jul - jul yirtilghan shu könglini
Qara qaghining medhiyiside qaqaqlap échiliwatqan taz güldek.

Kündin - kün'ge égizlimekte bina kebi jinayet,
Tüzlenmekte jan döngliri zenjir tapan astida.
Bir kishidin bashqa héchkim yoq
Bir kishige tolup ketken cheksiz dunyada.

Kéler kimning atqa min'güsi
Kéler kimning nezme anglap suyuqlan'ghusi.
Ölük adem kötürmeydu tiriklerning jinazisini,
Kéler kimning jeynamazda warqirimighusi.

Bu esebiy bir nale
Bu köngüldin su ichelmey chiqilghan tash piyale.
Tang atidu gherb qizarsa,
Köz tikermen sherqke
*************************


Tün yérim

Ichimdiki awaz
Oxshaydu kichik balining yighlighan awazigha
...
Bala
Anisi bilen bazargha bérip
Anisini qoydi yoqitip.
Sansiz natonush ademler ichide
Ésilidu kimning péshige?
Dane- dane marjan yéshini
Tökidu kimning itikige?!...

Nitey,
Dunya köz yéshini tonumaydu
Tanglar ajizlar üchün yorumaydu.
Bala
Ishik chékip qildi xata,
Hayatta birla ishik bar
Ikkinchi ishik yoq, échilmaydu.

Bala
Quyashqa qol sozup qildi xata .
Köyüp köseyge aylan'ghan
Quyashqa sozulghan sanaqsz qollar.

Bala
« yéril téshim» dep qildi xata.
Sayda birmu bikar tash qalmighan,
Herbir tashning ichide
Bardur birdin yitim bala...

Tün yirim,
Ichimdiki awaz toxtimaydu
Bala tang atquche uxlimaydu.

2008- yil 18- yanwar. Xoten
*************************


Rezil aptap

Qolumni sozimen mashinilargha ,
Binalar beheywet, égiz , aldan'ghan.
Putlirim almiship kétidu gahi,
Tapalmay qalimen , qeyerde asman ?

Héchkishi chüshenmes, ölüm-mewjutluq,
Héchkishi ishenmes, yoqilar hayat.
Ach qalghan adem u yalghuz men emes,
Héchkishi jennetke bérelmes ispat...

Tuyuqsiz eynekke qaldim duch kélip
Saqalliq perishte yaki bir bala.
Turatti uningki ghemkin közide
U dunya, bu dunya bolup bir dunya.
*************************


Manga zulum salghan ikki söz bar


Manga zulum salghan ikki söz bar,
Biri muhebbet, biri ölüm.
Eng büyük qazi kebi yekke-yekke
Ularning qolididur barche höküm.

Méni öltürmekchi bir tal gül bar,
Sanjilghan tikenliri yürikimge.
Uning purqidin mestmen biraq,
U méning shé'irlirim, shé'irlirim...

Bir yol bar yürgen méni iziqturup,
U méning xiyalimdur ayighi yoq.
Ewliya bolghinimgha püttüm axir,
Unda men yalghuz yürüp, yalghuz yürüp...

Mangdim chin insanliqqa qarap axir,
Ey tengrim yolni manga yiraq etme.
Ikki mo yérim bolsa, déhqan bolsam
Bir iriq suni undin yiraq etme.
Ger oghri bolsam tünni qarangghu qil,
Qaraqchi bolsam taghni yiraq etme.
Ger tirik yürsem ölüm hemrah bolsun,
Ölgende tiriklerdin yiraq etme!...
Men séni qandaq körey, qandaq söyey
Ey tengrim, insanliqqa yetmey turup?!
*************************


Birdem uxla


Birdem yürikingning yénida olturdum
Birdem lewliringge telmürdüm deryaning yene bir teripidiki qirghaqtek
Chachliring yastuqqa yéyilghan taram - taram
Birdem
Barmaqliring arisida aldim aram...
Uxla, uxla
Közüngni achma
Séni qoghdar kirpikingdiki qarawullar
We mengzingdiki chaqnap turghan bir tamche yash...
Meydeng oyghanmasta neqeder yenggil
Téningge chongqurlap kirgen bir qatil
Közüngni achma, asman yéqilar
Qéchip kéter chüshüngdiki
Chöchüp ketken bughilar...

Uxla, yiningda azab - oqibet
Jarahet basqan ghérib yürek
Séni söyüshtin qorqidighan késel it
Ölüp qalar, közüngni achma!

Yéngi bir ölümni eslidim
Quchiqingda gül purawitip...
Eyneklerning chongqurluqi sende toxtidi
Sheherdiki barliq mashinilar qichip ketti
Güller bir minut yighlidi
Biz söyiship turup sepirimizni dawamlashturduq
Aldimizgha ikki qelender uchridi
Biri zaman, biri alem
Quyash köyüp öldi, dédi...
Tagh arqisidiki quyashning ot ketken kepiside
Mükchiyip olturghan yene bir tagh
Taghning her bir téshi
Ashiq- meshuqning köz yéshi idi...
Biz ottin bir qaqlam alduq
Xada quyun ichide qalduq
Jinlar bilen sama salduq...
Perizatning ismi yoq idi,
Tütün idi közidiki
Séwining jismi yoq idi...
Qéchip chiqqan jennettin
Ap'aq saqalliq bir qéri erwah
Dozax azabini qilatti bayan.
U méni chaqirdi
Ey ashiq,
Muhebbetning dozixidin
Jennitige yetküche
Otni öchürüp qoyma,
Qelbingdiki dozax otini...
Ölüp qalimen késel ittek
Ya
*************************