Ezgu rohlar enjumeni

****************************
Ezgü rohlar enjümeni
****************************


Haji ehmed költégin
***********************


Töhpidin tarix yaratqan tajidanlargha salam!
El séghin'ghan ezgu roh - sahipqiranlargha salam!
Dangqi dastan elfarabi hem yüsüp, mehmud kebi,
Ilmu hikmet pirliri - shahi jahanlargha salam!
Hezriti lutfiy, newa'iy, nöbéti, nezariydek,
Dur tökülgen lebzidin shirin zebanlargha salam!
Xushnawa bulbul süpet küychi nefise, nuzugüm,
Tün kökining yultuzi, mahitabanlargha salam!
Ong qolum köksumde, chongqur ihtiram - hormet bilen,
Bash égip berdim shu yengligh kamiranlargha salam!


Farabigha

Ilmu irpan kökide chaqnap quyashtek yandingiz,
Pen qesirige puchulmas puxta bir ul saldingiz.
Dewringizde tengdishi yoq onlighan qamus yézip,
«ellame», «ikkinchi ustaz» dep ulugh nam aldingiz.
«chong muzika qamusi» din kirgüzüp sen'etke jan,
Keship étip qalun, ghijekni, «rak», «oshaq» qa chaldingiz.
Ötti on ikki esir … tupraqqa singdi jismingiz,
We lékin elning diligha menggü ornap qaldingiz.


Mehmud kashgheriyge

Xuddi bir mezmut chinardek yüksilip qed serwingiz,
Ilimingiz ziyasida nurlandi shanliq dewringiz.
Ana tilning shewkitini yaydingiz alem ara,
Ijtihattin aylinip altun'gha jebru sewringiz.
Ötti ming yil … boldi gumran qanche xanliq seltenet,
Qed köterdi tagh kebi qayta mubarek qewringiz.
Ey ulugh denayi alim, rohingizni küldürüp,
Ihtiramda yad éter sizni tümenming newringiz.,


Yüsüp xas hajipqa

Töhpe eylep elge «qutadghubilik» dastanini,
Zilzilige saldingiz xaqaniye-astanini.
Eqlu hikmet nurida el könglini nurlandurup,
Ettingiz awat ilim baghi-ijad bostanini.
Tüzdingiz dölet uchun adil we heq qanun-tüzüm,
Padishahlar desturi, el bashqurush mizanini.
Emdiki ewlad qézip almaqta zor rohiy ozuq,
Siz miras etken soghalmas dur - jawahir kanini.


Ehmed yüknekige

Pütülgen bolsimu teqdir ezeldin sizge emaliq,
Lékin, tengri ata qilghan ajayip eqlu danaliq.
Ilim nuri yorutqachqa idi qelb közingiz rushen,
Ayan besh qol kebi yaxshi-yamanliq, set we renaliq.
Yézip qaldurdingiz dastan «etebetulhaqayiq» ni,
Eqil durdanisi birle neqishlep shunche menaliq.
Eger ömride her insan yétip qedrige yar tutsa,
Shipa tapqay ichip kewser uningdin eqli emaliq.


Yüsüp sekkakigha

Baqmighachqa rayigha duchar bolup xan qehrige,
Toldi rizqi jamingiz zulmi qabahet zehrige.
Tar qepes-zindan ichide pütti «muftahil ulum»
Qaldi penning achquchi sizdin tumenming newrige.
Séghinip qilghay tawap «xunxay mazar» dep ehli yurt,
Sizge qorghas tupriqida turghuzulghan qebrige.


Mewlane lutfigha

Eylisem yad shé'iriyetning «melikul kalam» ini,
Righbiti toldurdi gülgün meyge könglüm jamini.
«lutfi diwani» diki ser xil ghezeller zewqidin,
Gungga dilxanemde parlatti yoruqluq shamini.
Yürikimge chüshti atesh «gül we newruz» ni oqup,
Shungghidim boylap muhebbet nehrining qaynamini.
Rohi ustazing her axsham boldi hemsöhbet manga,
Urghutup qelbimde yalqunluq ijad ilhamini.


Elishir newa'iyge

Ijad baghini abad ettingiz mungluq nawa eylep,
Kebi sumrugh tesewwur kökide seyri sama eylep.
Nizami penjisige urdingiz penje qiran shirdek,
Ana tilda shé'irning qudritini purbaha eylep.
Sinaq meydani qildingiz junun deshtini ashiqqa,
Qeyisning közige leyli wisalin tutiya eylep.
Qoyup öz derdingizni yettingiz derdige shirinning,
Hekim loqman kebi dil zexmi perhadqa dawa eylep.
«chahar diwan» bilen «xemse» üchün singdürdingiz qan-ter,
Miras bolsun dep ewladqa ijadtin bagh bina eylep.


Nefisege

Sazingizgha qil emes, jan rishtini tar ettingiz,
Ilmi sennet, ijtihadni bir ömur yar ettingiz.
Siz bilen qayta hayatliq tapti «on ikki muqam»
«ishret enggiz» ni qoshup bu baghni gülzar ettingiz.
«exlaqiy jemile», «diwan nefisi», «shuruhulqulup»
Hikmitige minglighan dillarni xushtar ettingiz.
Ejringiz hem pezlingizdin dur-jawhirlar tizip,
Neslingizge bibaha bayliqni yadikar ettingiz.


Zelilige

Perwish etkechke körüp her bir ghezelni bir oghul,
Nezmingizning boldi shekli rengmu-reng, menasi mol.
Kezdingiz yurt baghrini derwish kulasini kiyip,
Qalmidi siz barmighan ilchi, ili, turpan, qumul.
«kulliyat diwan zelili» hem «sepername» bilen
Berdingiz örnek, échip ehli ijadqa kengri yol.


Nöbitige

Kirgüzüp her bir ghezelning jismigha jan nöbiti,
El ichide ejridin quchti sherepshan nöbiti.
Bir qatarda yesewiy, newa'iy, meshrebler bilen
Medriselerde oqushluq boldi «diwan nöbiti»
Baghri qan kakkuk nawasidek méni munglandurup
Boldi her da'im köngül xanemde méhman nöbiti.


Meshrebke

Lewzingizdin tamdi isyankar ghezeller qanchilap.
Shum jahalet pirliri, naheq, riyani qamchilap.
Xorlinip erlik ghurur, bop kettingiz terki jahan,
Yolingizgha dam durulghach pitnidin qapqanchilap.
Biwaqit sörep ölumge bardi kaj teqdiringiz,
Éyttingiz yangraq ghezel dar aldida merdanchilap.
Bir éghizdin xelqi alem «ewliya meshreb» didi,
Ihtiramda aldi bashqa sizni el alqanchilap.
Baghri qan bulbul küyidek mung töküp esh'aringiz
Yürikimge saqidi yamghurgha oxshash tamchilap.


Hirqitige

Toldurup gülgün sharabqa zoq we ilham jamini,
Yazdingiz dastan «muhabbetname-mihnetkame» ni.
Biwapaliq, shum gherezlik illitini qamchilap,
Ettingiz örnek wapagha gül we bulbul namini.
Söygu baghida chirayliq gul - chimenler yashnitip,
Kettingiz nurlandurup dilda muhebbet shamini.


Gumnamgha

Bibaha bilgen kebi bulbul chimenning qedrini,
Bildingiz jandin ezizraq el - wetenning qedrini.
Étiqad baghlap yürektin yurtni ke'be ettingiz,
Jan makan etken kebi bilgechke tenning qedrini.
Jennetulme'wadiki hörlerni qilmastin tama,
Bildingiz yandiki meshuq - gul bedenning qedrini.
Yadlisam esh'aringizni söyüner janu - dilim,
Kekridin bilgechke ela balu qentning qedrini.


Xarabatigha

Yürikimde kani sözdin zer - jawahir axturup,
«mesnewi diwan» ingizni oqudum eng yaqturup.
Qildi lal eqli hushumni undiki durdanilar,
Yürikimde zoq we ilham chaqmiqini chaqturup.
Pikri chongqur nezmingizdin alimen rohi ozuq,
Intiler shakrapqa kim aldida bal - qaymaq turup?!


Qelenderge

Qelemde padishah, söygu bazarida qelendersiz,
Köyük teptide jan - jismi éter jewlan semendersiz.
Söyüshke jan pida eylep, söyülmey öttingiz, epsus,
Étip boq-boq kowukta zarlighan yégane demdersiz.
Séghindim rohingizgha alghili telim muhebbettin,
Besi müshkülde qalghan'gha somrughi tashlighan persiz.


Ershige

Bézip altun qesirde tunjuqushtin, binawaliqtin,
Sha'irliq renjini ela körüpsiz padishahliqtin.
Bolup olja reqiblerge tirik tashlandingiz görge,
Yüzini öridi taj-seltenet sizge panahliqtin.
Oqup «diwan» ingizni qansirashtin qochular baghrim,
Nésip bolghach manga shahliq hozuri dilkushaliqtin.


Nezarigha

«xemse» ni eylep ijad ishiq ehlige jan qattingiz,
Qosh yüreklerni muhebbet rishti bilen chattingiz.
Kestürüp tagh ot yürek perhadqa shirin ishqida,
Leylining piraqida mejnunni qan yighlattingiz.
Rabi'e-se'idinni tashlap derdi hijran deshtige,
Gülnisaning ishqida mehzunni otqa attingiz.
«xemse» baghida méni seyli - tamasha qildurup,
Yürikimde söyguning gülxanini olghayttingiz.


Seburige

Newa'iy izidin ijad qilip dastan «maqalat» ni,
Tesewwurda ri'alliqqa chétipsiz oy-xiyaletni.
Zuwan'gha kirdi köz aldimda janliq murghi dunyasi,
Körüp heyrette qaldim bu ejeb séhri karametni.
Muradliq menzilige yetti axir natiwan janlar,
Sélip ishqa parasetni, qanat eylep jasaretni.
Ri'alliq jan'gha tekkende aramgah eylidim da'im,
Qelemde siz qurup chiqqan chirayliq bu imaretni.


Nuzugumgha

Téxi on üch yéshimda qissingiz qelbimge ot yaqqan,
Oqup bersem anamgha köz yéshi derya bolup aqqan.
Oyulghan zer neqishtek yürikimge naxshingiz sizning,
Ashu naxsha sebi janda shé'ir ishqini oyghatqan.
Ejeb titrettingiz yawni oqup dar aldida naxsha,
Köreshchan rohingiz erk dep ghazatqa elni qozghatqan.
Bu yurt ehli yene körgeymu sizdek qehriman qizni?
Aqar yultuz kebi parlap, quyash nurini chaqnatqan.


Sadir palwan'gha

Bu alemge yene sizdek bahadir jan tughulghaymu?
Shija'ette oghuzxandin udum alghan tughulghaymu?
Qilich - neyze élip qolgha, yighip qewmini bir yolgha
Reqipke qarshi jeng achqan alip arslan tughulghaymu?
Toqup otluq qoshaqlarni, bösüp müshkül tosaqlarni,
Yawuz düshmenni titretken jesur palwan tughulghaymu?
Séghindim rohingizgha tagh yürek batur bowam sadir,
Yene el bextige sizdek ésil oghlan tughulghaymu?


Bilal nazimgha

Qilghinida bir senem sizni özige mehliya,
Tamghini qeghezge qan boldi, emeskim reng siyah.
Püttingiz ishqiy ghezeller kün we tün tar hojrida,
Yargha dil zarini éytip, tengrige hemdu sana.
Ijtihadu ejringizdin qed köterdi «nuzugum»
Hem «ghazat der mülki chin», «ghezeliyat» - üch zer qiya.
Özge yurtta derdi hijrandin öchüp köz nuringiz,
Boldingiz etmekke zar yurt tupriqini tutiya.
Dilda urghutti weten ishqini kaj teqdiringiz,
Etmisun terki weten hich bendini alempanah.

★★★★★★★★

***********************************************
(menbe: «qeshqer edebiyati» zhornili. 2003-yilliq 3-san)
(bashqa torbetlerge köchürüp yollashqa bolmaydu)
***********************************************