2008年12月18日星期四

«Risalei hékmet»tin jewherler

م«رىسالەئى ھېكمەت»تىن جەۋھەرلەر

ئىككى نەرسە باركى، ئۇلار ئادەمنىڭ يۈرىكىگە قۇۋۋەت بېرىدۇ:
تۆت نەرسە باركى، ئۇلار ئادەمنىڭ كۆزىگە نۇر بېغىشلايدۇ ۋە كۆزنىڭ نۇرىنى ئۆتكۈر قىلىدۇ:
ھەكىملەر تۆۋەندىكى تۆت نەرسە ئادەمنىڭ يۈرىكىنى كۈچەيتىدىغانلىقىنى ئېيتقان:
تۆۋەندىكى سەككىز نەرسە ئىنساننىڭ سالامەتلىكىگە ساغلاملىق قوشىدۇ:
بىلگىنكى، تۆت نەرسە كىشىنى سالامەت قىلىدۇ ۋە ھەمىشە ياخشى كەيپىيات بېغىشلايدۇ:



م«رىسالەئى ھېكمەت»تىن جەۋھەرلەر


مۇھەممەد سالىھ ئىبن قۇتلۇقبىي


ئىنسان ئۆز ۋۇجۇدىغا ئېغىرلىق ۋە كېسەللىك پەيدا قىلماسلىق ئۈچۈن، تاماقنى ئاز يېيىشى زۆزۈر. ئىنسانغا نىمىكى ئىللەت چاپلاشسا، ئەلۋەتتە، ئۇ كۆپ تاماق يېيىشتىن زاھىر بولىدۇ. تاماق كۆپ ئىستىمال قىلىنغاندا مەيدىگە كۈچ كېلىدۇ. مەيدىدە ئارتۇقچە سەپرا ۋە زەرداپ ھاسىل بولىدۇ.

كىشى ئەتىگەن تۇرغاندا كەيپىياتى ياخشى بولمىسا، بۇنىڭ سەۋەبى ئىككىدۇر:
(1) ئىچىملىك ۋە ئادەمنى كەيپ قىلىدىغان باشقا نەرسىلەرنى ئىستىمال قىلىش. بۇنداق نەرسىلەر ئادەمنىڭ ئىچىنى بۇزىدۇ، تەبىئىتىنى بۇلغايدۇ، بەدىنىنى ئېغىرلاشتۇرىدۇ.
(2) مەيدىدە كۆيگەن سەپرا بولۇش. كۆيگەن سەپرادىن كۆڭۈل خىرە بولىدۇ. ئەتىگەن تۇرۇپ پاكىز ھاۋادىن نەپەس ئالسىمۇ، ئادەم ئۆزىنى بىئارام سېزىدۇ. كۆيگەن سەپرادىن ئادەم قۇسۇش ئارقىلىق قۇتۇلۇش مۈمكىن.

ئىككى نەرسە باركى، ئۇلار ئادەمنىڭ يۈرىكىگە قۇۋۋەت بېرىدۇ:
(1) ساياھەت.
(2) ئالىملارنىڭ سۆھبىتى.

تۆت نەرسە باركى، ئۇلار ئادەمنىڭ كۆزىگە نۇر بېغىشلايدۇ ۋە كۆزنىڭ نۇرىنى ئۆتكۈر قىلىدۇ:
(1) چىرايلىق يۈز.
(2) ئېقىن سۇ.
(3) ياپيېشىل چىمەنلىك.
(4) خۇشخەت كىتاب.

«ئىشرەت رىسالىسى» دە شۇنداق دىيىلگەن: «دائىم ئالدىڭدا قەغەز-قەلەم بولسۇن. ئۆزۈڭ تەپەككۇر قىل. پىكىر قىلىشتىن ئەقىل ساغلام بولىدۇ. ئىلىم-ھېكمەتنىڭ ئىشىكى ئېچىلىدۇ.

ھەكىملەر تۆۋەندىكى تۆت نەرسە ئادەمنىڭ يۈرىكىنى كۈچەيتىدىغانلىقىنى ئېيتقان:
(1) دۇنيانى تاماشا قىلىش.
(2) مەقسەتكە يېتىش ئۈچۈن كۆرەش قىلىش.
(3) ناننى ھالال تېپىپ يېيىش.
(4) ئۇلۇغ ئالىملارنىڭ خىزمىتىدە بولۇش.

تۆۋەندىكى سەككىز نەرسە ئىنساننىڭ سالامەتلىكىگە ساغلاملىق قوشىدۇ:
(1) ساغلام ھالدا سەپەر قىلىش.
(2) باھاردا باغلارنى سەيلە قىلىش
(3) سېمىز ۋە ياۋاش ئاتقا مىنىپ چېپىش.
(4) ئازادە كىيىنىپ يۈرۈش.
(5) خۇشخۇي ۋە چىرايلىق خوتۇنغا ئىگە بولۇش.
(6) باھار ۋاقتىدا سادىق دوستلار بىلەن ئۇچرىشىش.
(7) مۆتىدىل ھاۋادا ئالىملار سۆھبىتىدىن بەھرىمەن بولۇش.
(8) قەدىمدىن قالغان ئاسارە-ئەتىقىلەرنى تاماشا قىلىش.

بىلگىنكى، تۆت نەرسە كىشىنى سالامەت قىلىدۇ ۋە ھەمىشە ياخشى كەيپىيات بېغىشلايدۇ:
(1) ئاز تاماق يېيىش.
(2) ئاز سۆز قىلىش.
(3) جىمانى ئاز قىلىش.
(4) ئۇلۇغلار ئالدىدا ئەدەبلىك بولۇش.

(مەنبە: «تىبابەت دۇردانىلىرى» شىنجاڭ پەن-تېخنىكا سەھىيە نەشرىياتى. 1998-يىل 8-ئاي نەشرى.)
(بۇ ماتىرىيالنى باشقا تور بىكەتلەرگە يوللىماقچى بولسىڭىز، مەنبەنى ئەسكەرتىپ قويۇڭ)
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&



«Risalei hékmet»tin jewherler


Muhemmed salih ibn qutluqbiy


Insan öz wujudigha éghirliq we késellik peyda qilmasliq üchün, tamaqni az yéyishi zözür. Insan'gha nimiki illet chaplashsa, elwette, u köp tamaq yéyishtin zahir bolidu. Tamaq köp istimal qilin'ghanda meydige küch kélidu. Meydide artuqche sepra we zerdap hasil bolidu.

Kishi etigen turghanda keypiyati yaxshi bolmisa, buning sewebi ikkidur:
(1) Ichimlik we ademni keyp qilidighan bashqa nersilerni istimal qilish. Bundaq nersiler ademning ichini buzidu, tebiitini bulghaydu, bedinini éghirlashturidu.
(2) Meydide köygen sepra bolush. Köygen sepradin köngül xire bolidu. Etigen turup pakiz hawadin nepes alsimu, adem özini biaram sézidu. Köygen sepradin adem qusush arqiliq qutulush mümkin.

Ikki nerse barki, ular ademning yürikige quwwet béridu:
(1) Sayahet.
(2) Alimlarning söhbiti.

Töt nerse barki, ular ademning közige nur béghishlaydu we közning nurini ötkür qilidu:
(1) Chirayliq yüz.
(2) Éqin su.
(3) Yapyéshil chimenlik.
(4) Xushxet kitab.

«Ishret risalisi» de shundaq diyilgen: «daim aldingda qeghez-qelem bolsun. Özüng tepekkur qil. Pikir qilishtin eqil saghlam bolidu. Ilim-hékmetning ishiki échilidu.

Hekimler töwendiki töt nerse ademning yürikini kücheytidighanliqini éytqan:
(1) Dunyani tamasha qilish.
(2) Meqsetke yétish üchün köresh qilish.
(3) Nanni halal tépip yéyish.
(4) Ulugh alimlarning xizmitide bolush.

Töwendiki sekkiz nerse insanning salametlikige saghlamliq qoshidu:
(1) Saghlam halda seper qilish.
(2) Baharda baghlarni seyle qilish
(3) Sémiz we yawash atqa minip chépish.
(4) Azade kiyinip yürüsh.
(5) Xushxuy we chirayliq xotun'gha ige bolush.
(6) Bahar waqtida sadiq dostlar bilen uchrishish.
(7) Mötidil hawada alimlar söhbitidin behrimen bolush.
(8) Qedimdin qalghan asare-etiqilerni tamasha qilish.

Bilginki, töt nerse kishini salamet qilidu we hemishe yaxshi keypiyat béghishlaydu:
(1) Az tamaq yéyish.
(2) Az söz qilish.
(3) Jimani az qilish.
(4) Ulughlar aldida edeblik bolush.

(Menbe: «tibabet durdaniliri» shinjang pen-téxnika sehiye neshriyati. 1998-Yil 8-ay neshri.)
(Bu matiriyalni bashqa tor biketlerge yollimaqchi bolsingiz, menbeni eskertip qoyung)
$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

没有评论:

发表评论

发表评论