Méning bir xiyalim bar

Méning bir xiyalim bar
------------------------------------------------
Martin luther King(1929 - 1968) - amérika négirlar xelq hoquqi herikitining meshhur dahiysi. Siyasiy hayatida zorluq küch ishletmey qarshiliq körsitish pirinsipini teshebbus qilghan. 1964 - Yili ‹nobél tinchliq mukapati› gha érishken. 1968 - yili namratlar herbiy yürüshi namayishini teshkilligende, yol üstide irqchi unsurlar teripidin qestlep öltürülgen.
------------------------------------------------




Méning bir xiyalim bar


Martin luther King

------------------------------------------------
Martin luther King(1929 - 1968) - amérika négirlar xelq hoquqi herikitining meshhur dahiysi; Bastir ailiside tughulghan; Tiologiye ilmi boyiche doktorluq unwanigha érishken; Siyasiy hayatida zorluq küch ishletmey qarshiliq körsitish pirinsipini teshebbus qilghan; 1954 - Yili renglik irqlar hemkarliship ilgirilesh jem'iyitining paaliyitige qatnashqan; 1957 - Yili jenub xiristian dahiyliri yighinining reisi bolup saylan'ghan; 1963 - Yili 250 ming kishilik washin'gton'gha yürüsh namayishigha rehberlik qilghan; Méning bir xiyalim bar namliq bu nutuqni u shu qétimqi namayishchilar qoshunigha sözligen; Pütün nutuqta amérika asasiy qanuni we azadliq xitabnamisi asas qilinip, irqiy kemsitish siyasitige qattiq zerbe bérilgen; Nutuq küchlük héssiyatqa tolghan bolup, sözliri güzel, mol chaqiriq küchige ige; Shunglashqimu kishiler uning natiqliq talantigha qayil bolup uni ‹négirlarning awazi› dep teripleshken; 1964 - Yili ‹nobél tinchliq mukapati› gha érishken, 1968 - yili namratlar herbiy yürüshi namayishini teshkilligende, yol üstide irqchi unsurlar teripidin qestlep öltürülgen.
------------------------------------------------


1963 - Yili. Bügün men köpchilik bilen bille élimiz tarixida erkinlikni qolgha keltürüsh üchün ötküzülgen eng ulugh namayish bolup qalghusi bu yighilishqa xushalliq bilen qatnashtim.
100 Yil ilgiri bir ulugh amérikiliq - bügün biz uning sayisi astida turmaqtimiz - ‹azadliq xitabnamisi› ge imza qoyghan. Bu muhim permanning élan qilinishi adaletsizlik yalqunigha qaqlan'ghan milyonlighan qara qullargha nisbeten xuddi ümid nurliri élip kelgen ghayet zor mayakqa, xuddi uzaq qarangghu kéchiler qamilini ayaghlashturghan köngüllük tang seherge oxshaytti.
Halbuki,
100 Yildin kéyin, négirlar yenila erkinlikke érishelmidi;
100 Yildin kéyin, négirlar yenila irqiy ayrimichiliq we irqiy kemsitish boyunturuqi astida shepqetsizlerche ayagh asti qilindi;
100 Yildin kéyin, négirlar yenila maddiy güllinish jezirisidiki namrat yalghuz aralda yashimaqta;
100 Yildin kéyin, négirlar yenila bulung - puchqaqlarda yighlap yürmekte; Yenila öz döliti, öz yurtida sergerdanliq hés qilmaqta.
Shunga biz bügün bu yerge kélip, kishini chöchütidighan bu ehwalni kishilerge ashkarilimaqchimiz.
Melum menidin éytqanda, bizning paytextke kélishimiz bir chekni neqleshtürüsh üchündur. Jumhuriyitimizning qurghuchiliri asasiy qanun we musteqilliq xitabnamisining parlaq sehipilirini yazghanda, her bir amérikiliq warisliq qilalaydighan bir qerellik chekke imza qoyghan. Bu qerellik chektin barliq kishiler, aq tenlikler yaki qara tenlikler bolushidin qet'iynezer, ötünüp bérishke bolmaydighan yashash hoquqi, erkinlik hoquqi we bext izde hoquqidin behrimen qilinidighanliqi wede qilin'ghan. Emma bügün amérika özining rengling puqraliri üchün bu qerellik chekni keynige sürmekte. Amérika étrapliq péréwottin ibaret bu muqeddes qerzni ada qilmay, belki négirlargha bir parche quruq chekni, yeni meblegh yétishmeydu dégen tamgha bésilip qayturulghan bir chekni berdi. Lékin biz adalet bankisining weyran bolghanliqigha hergiz ishenmeymiz. Biz bu döletning ghayet zor purset ambirida meblegh yétishmeydighanliqigha hergiz ishenmeymiz. Shunga bu chekni neqleshtürmekchimiz. Bu chek bizge qimmetlik erkinlik we adalet bérishke kapaletlik qilidu.
Bizning bu muqeddes yerge kélishtiki meqsitimiz yene hazir del intayin jiddiy peyt ikenlikini amérikining ésige sélishtin ibaret. Hazir bexiraman ish yürgüzüsh yaki tedrijiy ilgirilesh yolining tinchlandurush dorisini ichish waqti emes. Hazir démokratiye wedisini emelge ashurush waqti, hazir zulmet qaqasliqi bolghan irqiy ayrimichiliq girdabidin chiqip, milliy barawerlik daghdam yolgha méngish waqti. Hazir dölitimizni irqiy ayrimichiliq qumluqidin chiqirip, qérindashliq méhrige tolghan oyushush yoligha mangdurush waqti. Hazir allaning barliq perzentliri adilliqtin heqiqiy behrimen bolush waqiti.
Bu peytning texirsizlikige sel qarash döletni halaketlik aqiwetke élip baridu. Erkinlik, barawerlik ichidiki yarqin küz künliri kelmigüche, négirlarning ahuzarigha layiqlashqan tomuz künliri ketmeydu. 1963 - Yili ishning xatimisi emes, belki muqeddimisi.
Eger dölet yenila xalighinini qilsa, négirlarning achchiqini chiqiriwélish bilen köngli qanaetlinishni ümid qilidighan kishiler qattiq ümidsizlik ichide qalidu. Négirlar puqraliq hoquqigha ige bolushtin ilgiri, amérika xatirjemlikkimu érishelmeydu, tinchmu bolalmaydu. Parlaq adalet künliri kelmigüche qarshiliq quyunliri dölitimizning asasini dawamliq zilzilige salidu.
Biraq, adalet sariyigha ötidighan japaliq bosughida turghan kishilerge men bezi geplerni qilishim kérek. Biz qanunluq ornimizni qolgha keltürüsh jeryanida, hergiz xata heriket tüpeylidin jinayet ötküzüshke seweb bolmasliqimiz kérek. Biz hergizmu qirtaq öchmenlik hariqini ichish arqiliq erkinlik teshnaliqini basmasliqimiz lazim.
Biz menggü öz layiqida, qattiq intizam astida küresh qilishimiz zörür. Biz mol ijadiy qarshiliqimizni zorawanliq herikitige aylandurup qoyushqa hergiz yol qoyalmaymiz. Biz wijdaniy küch arqiliq jismaniy küchke taqabil turidighan aliyjanab menzilge yüksilishimiz kérek.
Négirlar jem'iyitini qapilighan yéngi möjize xaraktérlik küresh rohi bizning barliq aq tenliklerge bolghan ishenmeslikimizni keltürüp chiqarmasliqi lazim. Chünki nurghun aq tenlik qérindashlirimiz öz teqdiri bilen bizning teqdirimizning zich baghlinishliq ikenlikini, ularning erkinliki bizning erkinlikimiz bilen öz ara nahayiti yéqin baghlan'ghanliqini tonup yetken, ularning bügünki bu yighilishqa kélip qatnashqanliqi - buning roshen pakiti.
Biz yekke - yégane heriket qilalmaymiz. Biz heriket qilghanda, baturluq bilen algha bésishqa kapaletlik qilishimiz kérek. Biz keynige chékinelmeymiz. Beziler shijaetlik xelq hoquqi herikiti kishiliridin: siler qachan razi bolisiler? Dep sorighan. Négirlar yenila saqchilarning teswirligüsiz zorawanliq térrorluqining qurbani bolidighanla bolsa, biz hergiz razi bolmaymiz. Biz seper üstide harduq yetkende, yol boyidiki mashiniliq sayahetchiler méhmanxanisi yaki sheher sarayliri ishikidin kirgüzülmeydighanla bolsaq, biz hergiz razi bolmaymiz. Négirlarning asasiy turmush dairisi tar négirlar olturaq rayonidin chongraq négirlar olturaq rayoni dairisidila cheklense, biz hergiz razi bolmaymiz. Bizning balilirimizning yalghuz aq tenliklerla teminlinidu deydighan wiwiska teripidin xasliqi tartiwélinsa, ghururigha ziyan yetse, biz buninggha hergiz razi bolmaymiz. Missispi shtatidiki négirlar saylamgha qatnishalmisa, nyu - yurk shtatidiki négirlar özlirini saylamgha munasiwetsiz dep qarisa, biz buninggha razi bolmaymiz. Yaq, yaq, taki adalet sudek rawan aqmighuche, biz buninggha razi bolmaymiz.
Men aranglardiki bezi kishilerning ming bir japa - musheqqetler bilen bu yerge kelginige diqqet qilghinim yoq. Aranglardiki bezi kishiler tar zindanlardin emdila chiqqan. Beziler erkinlikke telpün'genliki tüpeylidin boran zerbisining ziyankeshliki we saqchilarning ghaljirane shepqetsizlikige uchrighan rayonlardin kelgen. Siler issiq - soghuqlarni bashtin kechürgen, azab déngizida üzgen. Dawamliq tirishinglar, shuninggha ishninglarki, gunahsiz azab chekkenler axir qutuldurulidu.
Missspighaqaytinglar; Alabama shtatigha qaytinglar; Jenubiy karolinagha qaytinglar; Jorjiyige qaytinglar; Lois'anagha qaytinglar (bular'amérikidiki irqiy kemsitish eng éghir bolghan besh shitat); Bizning shimaliy sheherlirimizdiki namratlar öngküri we négirlar olturaq rayonlirigha qaytinglar. Shuni bilinglarki, bundaq ehwalni özgertishke bolidu, belki özgiridu. Biz hergiz ümidsizlik girdabigha patmasliqimiz lazim.
Dostlar, silerge shuni éytmaqchimenki, aldimizda qatmuqat qiyinchiliqlar bolsimu, lékin méning yenila bir xiyalim bar. Bu xiyal amérika xiyalida chongqur yiltiz tartqan.
Men oylaymenki, künlerning biride, bu dölet qozghilip, dölet qurush mesliki bolghan biz herkim tughulushi bilenla barawer dégen bu heqiqet öz - özidin chüshinishlik dep qaraymiz dégen söz (‹amérikining musteqilliq xitabnamisi› din) ning chin menisi emelge ashidu.
Men oylaymenki, künlerning biride, jorjiye shitatidiki qizil töpilikte ilgiriki qullarning oghulliri ilgiriki quldarlarning oghulliri bilen qérindashlarche birlikte olturalaydu.
Men oylaymenki, künlerning biride, hetta missipdek adaletsizlik we ikisplatatsiye dolquni kishini qistaydighan qaqas shtatmu erkinlik we adalet yashnighan yéshil shtatqa özgiridu.
Men oylaymenki, künlerning biride, méning töt qizim térisining renggi emes, pezilitining yaxshi - nacharliqi bahalash ölchimi qilinidighan dölette yashaydu.
Bügün méning bir xiyalim bar.
Men oylaymenki, künlerning biride, alabama shtati özgiridu. Gerche bu shtatning bashliqi hazir qoshmashtat permanigha nisbeten bashqiche pikirde ikenliki we uni ijra qilishni ret qilidighanliqi üstide aghzi bésiqmay sözlewatqan bolsimu, u yerde négir balilar aq tenlik balilar bilen aka - uka, acha - singillardek qol tutushup bille yüreleydu.
Bügün méning yene bir xiyalim bar.
Men oylaymenki, künlerning biride, chongqur xendekler étilip, égiz taghlar, egri yollar tüzlinip, allaning nuri zahir bolup, pütün dunyadiki xelq inaq ötidu.
Bu méning ümidim, bu méning jenubqa ekétidighan étiqadim. Mushu étiqad bolsila, biz ümidsizlik ichidin ümid tashlirini qazalaymiz. Bu étiqad bolsa, biz bu dölettiki qulaq yarghudek talash - tartish sadalirini qérindashliq héssiyatigha tolghan jarangliq simfoniyige aylanduralaymiz. Bu étiqad bolghanda, biz birlikte xizmet qilip, birlikte dua - tilawet qilip, birlikte küresh qilip, birlikte zindanda yétip, birlikte erkinlkni qoghdiyalaymiz. Chünki bizge melumki, biz axir bir küni erkinlikke érishimiz. Shu kün'ge barghanda, allaning barliq perzentliri munu naxshini yiéngi menide yuqiri awaz bilen éytalaydu:

Wetinim, ih güzel erkinlik éli,
Küyleymen taebed naxshamda séni.
Sen ejdad simasi parlighan makan,
Deslepki köchmenler ghururi - pexri.
Yangrisun taghutash her bir topangdin,
Erkinlik - hörlükning süren - shawquni.

Eger amérika bir ulugh dölet bolmaqchi bolidiken, buni choqum emelge ashurushi lazim. Shunga erkinlik sadasini nyu - hampshir shtatining égiz choqqilirida yangritayli!
Erkinlik sadasini nyu - yurk shtatining égiz we tik taghlirida yangritayli!
Erkinlik sadasini pénsilwaniye shtatining alégni choqqilirida yangritayli!
Erkinlik sadasini kilorado shtatining qarliq taghlirida yangritayli!
Erkinlik sadasini kaliforniye shtatining güzel choqqilirida yangritayli!
Yaq, shuning bilenla qalmastin, erkinlik sadasini jorjiye shitatining tashliq taghliridimu yangritayli!
Erkinlik sadasini ténnési shtatining taghlirida yangritayli! erkinlik sadasini missispi shtatining tagh choqqiliri we töpilikliride yangritayli!
Erkinlik sadasini her bir tagh üstide yangritayli!
Biz erkinlik sadasini yangratqinimizda, biz erkinlik sadasini her bir yéza - kentte, her bir shtat merkezliri we bazarlirida yangratqinimizda, biz bu künning kélish sür'itini tézliteleymiz. U chaghda, allaning barliq perzentliri, qara tenlikler we aq tenlikler, yehudiy muritliri we gheyriy yehudiy muritliri, xristian muritliri we katolik muritliri bolsun, qedimki négirlarning munu ilahiy naxshisini qol tutushup éytishidu :erkinlikke chiqtuq biz axir! erkinlikke chiqtuq biz axir! himmitige rehmet xudaning, erkinlikke chiqtuq biz axir!.

(Menbe: «bilqut baghchisi» we «shinjang maarip géziti»)
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&



مېنىڭ بىر خىيالىم بار


مارتىن لۇتھەر كىڭ

------------------------------------------------
مارتىن لۇتھەر كىڭ(1929 - 1968) - ئامېرىكا نېگىرلار خەلق ھوقۇقى ھەرىكىتىنىڭ مەشھۇر داھىيسى؛ باستىر ئائىلىسىدە تۇغۇلغان؛ تىئولوگىيە ئىلمى بويىچە دوكتورلۇق ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن؛ سىياسىي ھاياتىدا زورلۇق كۈچ ئىشلەتمەي قارشىلىق كۆرسىتىش پرىنسىپىنى تەشەببۇس قىلغان؛ 1954 - يىلى رەڭلىك ئىرقلار ھەمكارلىشىپ ئىلگىرىلەش جەمئىيىتىنىڭ پائالىيىتىگە قاتناشقان؛ 1957 - يىلى جەنۇب خرىستىئان داھىيلىرى يىغىنىنىڭ رەئىسى بولۇپ سايلانغان؛ 1963 - يىلى 250 مىڭ كىشىلىك ۋاشىنگتونغا يۈرۈش نامايىشىغا رەھبەرلىك قىلغان؛ مېنىڭ بىر خىيالىم بار ناملىق بۇ نۇتۇقنى ئۇ شۇ قېتىمقى نامايىشچىلار قوشۇنىغا سۆزلىگەن؛ پۈتۈن نۇتۇقتا ئامېرىكا ئاساسىي قانۇنى ۋە ئازادلىق خىتابنامىسى ئاساس قىلىنىپ، ئىرقىي كەمسىتىش سىياسىتىگە قاتتىق زەربە بېرىلگەن؛ نۇتۇق كۈچلۈك ھېسسىياتقا تولغان بولۇپ، سۆزلىرى گۈزەل، مول چاقىرىق كۈچىگە ئىگە؛ شۇڭلاشقىمۇ كىشىلەر ئۇنىڭ ناتىقلىق تالانتىغا قايىل بولۇپ ئۇنى ‹نېگىرلارنىڭ ئاۋازى› دەپ تەرىپلەشكەن؛ 1964 - يىلى ‹نوبېل تىنچلىق مۇكاپاتى› غا ئېرىشكەن، 1968 - يىلى نامراتلار ھەربىي يۈرۈشى نامايىشىنى تەشكىللىگەندە، يول ئۈستىدە ئىرقچى ئۇنسۇرلار تەرىپىدىن قەستلەپ ئۆلتۈرۈلگەن.
------------------------------------------------


1963 - يىلى. بۈگۈن مەن كۆپچىلىك بىلەن بىللە ئېلىمىز تارىخىدا ئەركىنلىكنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن ئۆتكۈزۈلگەن ئەڭ ئۇلۇغ نامايىش بولۇپ قالغۇسى بۇ يىغىلىشقا خۇشاللىق بىلەن قاتناشتىم.
100 يىل ئىلگىرى بىر ئۇلۇغ ئامېرىكىلىق - بۈگۈن بىز ئۇنىڭ سايىسى ئاستىدا تۇرماقتىمىز - ‹ئازادلىق خىتابنامىسى› گە ئىمزا قويغان. بۇ مۇھىم پەرماننىڭ ئېلان قىلىنىشى ئادالەتسىزلىك يالقۇنىغا قاقلانغان مىليونلىغان قارا قۇللارغا نىسبەتەن خۇددى ئۈمىد نۇرلىرى ئېلىپ كەلگەن غايەت زور ماياكقا، خۇددى ئۇزاق قاراڭغۇ كېچىلەر قامىلىنى ئاياغلاشتۇرغان كۆڭۈللۈك تاڭ سەھەرگە ئوخشايتتى.
ھالبۇكى،
100 يىلدىن كېيىن، نېگىرلار يەنىلا ئەركىنلىككە ئېرىشەلمىدى؛
100 يىلدىن كېيىن، نېگىرلار يەنىلا ئىرقىي ئايرىمىچىلىق ۋە ئىرقىي كەمسىتىش بويۇنتۇرۇقى ئاستىدا شەپقەتسىزلەرچە ئاياغ ئاستى قىلىندى؛
100 يىلدىن كېيىن، نېگىرلار يەنىلا ماددىي گۈللىنىش جەزىرىسىدىكى نامرات يالغۇز ئارالدا ياشىماقتا؛
100 يىلدىن كېيىن، نېگىرلار يەنىلا بۇلۇڭ - پۇچقاقلاردا يىغلاپ يۈرمەكتە؛ يەنىلا ئۆز دۆلىتى، ئۆز يۇرتىدا سەرگەردانلىق ھېس قىلماقتا.
شۇڭا بىز بۈگۈن بۇ يەرگە كېلىپ، كىشىنى چۆچۈتىدىغان بۇ ئەھۋالنى كىشىلەرگە ئاشكارىلىماقچىمىز.
مەلۇم مەنىدىن ئېيتقاندا، بىزنىڭ پايتەختكە كېلىشىمىز بىر چەكنى نەقلەشتۈرۈش ئۈچۈندۇر. جۇمھۇرىيىتىمىزنىڭ قۇرغۇچىلىرى ئاساسىي قانۇن ۋە مۇستەقىللىق خىتابنامىسىنىڭ پارلاق سەھىپىلىرىنى يازغاندا، ھەر بىر ئامېرىكىلىق ۋارىسلىق قىلالايدىغان بىر قەرەللىك چەككە ئىمزا قويغان. بۇ قەرەللىك چەكتىن بارلىق كىشىلەر، ئاق تەنلىكلەر ياكى قارا تەنلىكلەر بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدىغان ياشاش ھوقۇقى، ئەركىنلىك ھوقۇقى ۋە بەخت ئىزدە ھوقۇقىدىن بەھرىمەن قىلىنىدىغانلىقى ۋەدە قىلىنغان. ئەمما بۈگۈن ئامېرىكا ئۆزىنىڭ رەڭلىڭ پۇقرالىرى ئۈچۈن بۇ قەرەللىك چەكنى كەينىگە سۈرمەكتە. ئامېرىكا ئېتراپلىق پېرېۋوتتىن ئىبارەت بۇ مۇقەددەس قەرزنى ئادا قىلماي، بەلكى نېگىرلارغا بىر پارچە قۇرۇق چەكنى، يەنى مەبلەغ يېتىشمەيدۇ دېگەن تامغا بېسىلىپ قايتۇرۇلغان بىر چەكنى بەردى. لېكىن بىز ئادالەت بانكىسىنىڭ ۋەيران بولغانلىقىغا ھەرگىز ئىشەنمەيمىز. بىز بۇ دۆلەتنىڭ غايەت زور پۇرسەت ئامبىرىدا مەبلەغ يېتىشمەيدىغانلىقىغا ھەرگىز ئىشەنمەيمىز. شۇڭا بۇ چەكنى نەقلەشتۈرمەكچىمىز. بۇ چەك بىزگە قىممەتلىك ئەركىنلىك ۋە ئادالەت بېرىشكە كاپالەتلىك قىلىدۇ.
بىزنىڭ بۇ مۇقەددەس يەرگە كېلىشتىكى مەقسىتىمىز يەنە ھازىر دەل ئىنتايىن جىددىي پەيت ئىكەنلىكىنى ئامېرىكىنىڭ ئېسىگە سېلىشتىن ئىبارەت. ھازىر بەخىرامان ئىش يۈرگۈزۈش ياكى تەدرىجىي ئىلگىرىلەش يولىنىڭ تىنچلاندۇرۇش دورىسىنى ئىچىش ۋاقتى ئەمەس. ھازىر دېموكراتىيە ۋەدىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ۋاقتى، ھازىر زۇلمەت قاقاسلىقى بولغان ئىرقىي ئايرىمىچىلىق گىردابىدىن چىقىپ، مىللىي باراۋەرلىك داغدام يولغا مېڭىش ۋاقتى. ھازىر دۆلىتىمىزنى ئىرقىي ئايرىمىچىلىق قۇملۇقىدىن چىقىرىپ، قېرىنداشلىق مېھرىگە تولغان ئويۇشۇش يولىغا ماڭدۇرۇش ۋاقتى. ھازىر ئاللانىڭ بارلىق پەرزەنتلىرى ئادىللىقتىن ھەقىقىي بەھرىمەن بولۇش ۋاقىتى.
بۇ پەيتنىڭ تەخىرسىزلىكىگە سەل قاراش دۆلەتنى ھالاكەتلىك ئاقىۋەتكە ئېلىپ بارىدۇ. ئەركىنلىك، باراۋەرلىك ئىچىدىكى يارقىن كۈز كۈنلىرى كەلمىگۈچە، نېگىرلارنىڭ ئاھۇزارىغا لايىقلاشقان تومۇز كۈنلىرى كەتمەيدۇ. 1963 - يىلى ئىشنىڭ خاتىمىسى ئەمەس، بەلكى مۇقەددىمىسى.
ئەگەر دۆلەت يەنىلا خالىغىنىنى قىلسا، نېگىرلارنىڭ ئاچچىقىنى چىقىرىۋېلىش بىلەن كۆڭلى قانائەتلىنىشنى ئۈمىد قىلىدىغان كىشىلەر قاتتىق ئۈمىدسىزلىك ئىچىدە قالىدۇ. نېگىرلار پۇقرالىق ھوقۇقىغا ئىگە بولۇشتىن ئىلگىرى، ئامېرىكا خاتىرجەملىككىمۇ ئېرىشەلمەيدۇ، تىنچمۇ بولالمايدۇ. پارلاق ئادالەت كۈنلىرى كەلمىگۈچە قارشىلىق قۇيۇنلىرى دۆلىتىمىزنىڭ ئاساسىنى داۋاملىق زىلزىلىگە سالىدۇ.
بىراق، ئادالەت سارىيىغا ئۆتىدىغان جاپالىق بوسۇغىدا تۇرغان كىشىلەرگە مەن بەزى گەپلەرنى قىلىشىم كېرەك. بىز قانۇنلۇق ئورنىمىزنى قولغا كەلتۈرۈش جەريانىدا، ھەرگىز خاتا ھەرىكەت تۈپەيلىدىن جىنايەت ئۆتكۈزۈشكە سەۋەب بولماسلىقىمىز كېرەك. بىز ھەرگىزمۇ قىرتاق ئۆچمەنلىك ھارىقىنى ئىچىش ئارقىلىق ئەركىنلىك تەشنالىقىنى باسماسلىقىمىز لازىم.
بىز مەڭگۈ ئۆز لايىقىدا، قاتتىق ئىنتىزام ئاستىدا كۈرەش قىلىشىمىز زۆرۈر. بىز مول ئىجادىي قارشىلىقىمىزنى زوراۋانلىق ھەرىكىتىگە ئايلاندۇرۇپ قويۇشقا ھەرگىز يول قويالمايمىز. بىز ۋىجدانىي كۈچ ئارقىلىق جىسمانىي كۈچكە تاقابىل تۇرىدىغان ئالىيجاناب مەنزىلگە يۈكسىلىشىمىز كېرەك.
نېگىرلار جەمئىيىتىنى قاپىلىغان يېڭى مۆجىزە خاراكتېرلىك كۈرەش روھى بىزنىڭ بارلىق ئاق تەنلىكلەرگە بولغان ئىشەنمەسلىكىمىزنى كەلتۈرۈپ چىقارماسلىقى لازىم. چۈنكى نۇرغۇن ئاق تەنلىك قېرىنداشلىرىمىز ئۆز تەقدىرى بىلەن بىزنىڭ تەقدىرىمىزنىڭ زىچ باغلىنىشلىق ئىكەنلىكىنى، ئۇلارنىڭ ئەركىنلىكى بىزنىڭ ئەركىنلىكىمىز بىلەن ئۆز ئارا ناھايىتى يېقىن باغلانغانلىقىنى تونۇپ يەتكەن، ئۇلارنىڭ بۈگۈنكى بۇ يىغىلىشقا كېلىپ قاتناشقانلىقى - بۇنىڭ روشەن پاكىتى.
بىز يەككە - يېگانە ھەرىكەت قىلالمايمىز. بىز ھەرىكەت قىلغاندا، باتۇرلۇق بىلەن ئالغا بېسىشقا كاپالەتلىك قىلىشىمىز كېرەك. بىز كەينىگە چېكىنەلمەيمىز. بەزىلەر شىجائەتلىك خەلق ھوقۇقى ھەرىكىتى كىشىلىرىدىن: سىلەر قاچان رازى بولىسىلەر؟ دەپ سورىغان. نېگىرلار يەنىلا ساقچىلارنىڭ تەسۋىرلىگۈسىز زوراۋانلىق تېررورلۇقىنىڭ قۇربانى بولىدىغانلا بولسا، بىز ھەرگىز رازى بولمايمىز. بىز سەپەر ئۈستىدە ھاردۇق يەتكەندە، يول بويىدىكى ماشىنىلىق ساياھەتچىلەر مېھمانخانىسى ياكى شەھەر سارايلىرى ئىشىكىدىن كىرگۈزۈلمەيدىغانلا بولساق، بىز ھەرگىز رازى بولمايمىز. نېگىرلارنىڭ ئاساسىي تۇرمۇش دائىرىسى تار نېگىرلار ئولتۇراق رايونىدىن چوڭراق نېگىرلار ئولتۇراق رايونى دائىرىسىدىلا چەكلەنسە، بىز ھەرگىز رازى بولمايمىز. بىزنىڭ بالىلىرىمىزنىڭ يالغۇز ئاق تەنلىكلەرلا تەمىنلىنىدۇ دەيدىغان ۋىۋىسكا تەرىپىدىن خاسلىقى تارتىۋېلىنسا، غۇرۇرىغا زىيان يەتسە، بىز بۇنىڭغا ھەرگىز رازى بولمايمىز. مىسسىسپى شتاتىدىكى نېگىرلار سايلامغا قاتنىشالمىسا، نيۇ - يۇرك شتاتىدىكى نېگىرلار ئۆزلىرىنى سايلامغا مۇناسىۋەتسىز دەپ قارىسا، بىز بۇنىڭغا رازى بولمايمىز. ياق، ياق، تاكى ئادالەت سۇدەك راۋان ئاقمىغۇچە، بىز بۇنىڭغا رازى بولمايمىز.
مەن ئاراڭلاردىكى بەزى كىشىلەرنىڭ مىڭ بىر جاپا - مۇشەققەتلەر بىلەن بۇ يەرگە كەلگىنىگە دىققەت قىلغىنىم يوق. ئاراڭلاردىكى بەزى كىشىلەر تار زىندانلاردىن ئەمدىلا چىققان. بەزىلەر ئەركىنلىككە تەلپۈنگەنلىكى تۈپەيلىدىن بوران زەربىسىنىڭ زىيانكەشلىكى ۋە ساقچىلارنىڭ غالجىرانە شەپقەتسىزلىكىگە ئۇچرىغان رايونلاردىن كەلگەن. سىلەر ئىسسىق - سوغۇقلارنى باشتىن كەچۈرگەن، ئازاب دېڭىزىدا ئۈزگەن. داۋاملىق تىرىشىڭلار، شۇنىڭغا ئىشنىڭلاركى، گۇناھسىز ئازاب چەككەنلەر ئاخىر قۇتۇلدۇرۇلىدۇ.
مىسسسپىغاقايتىڭلار؛ ئالاباما شتاتىغا قايتىڭلار؛ جەنۇبىي كارولىناغا قايتىڭلار؛ جورجىيىگە قايتىڭلار؛ لوئىسئاناغا قايتىڭلار (بۇلارئامېرىكىدىكى ئىرقىي كەمسىتىش ئەڭ ئېغىر بولغان بەش شتات)؛ بىزنىڭ شىمالىي شەھەرلىرىمىزدىكى نامراتلار ئۆڭكۈرى ۋە نېگىرلار ئولتۇراق رايونلىرىغا قايتىڭلار. شۇنى بىلىڭلاركى، بۇنداق ئەھۋالنى ئۆزگەرتىشكە بولىدۇ، بەلكى ئۆزگىرىدۇ. بىز ھەرگىز ئۈمىدسىزلىك گىردابىغا پاتماسلىقىمىز لازىم.
دوستلار، سىلەرگە شۇنى ئېيتماقچىمەنكى، ئالدىمىزدا قاتمۇقات قىيىنچىلىقلار بولسىمۇ، لېكىن مېنىڭ يەنىلا بىر خىيالىم بار. بۇ خىيال ئامېرىكا خىيالىدا چوڭقۇر يىلتىز تارتقان.
مەن ئويلايمەنكى، كۈنلەرنىڭ بىرىدە، بۇ دۆلەت قوزغىلىپ، دۆلەت قۇرۇش مەسلىكى بولغان بىز ھەركىم تۇغۇلۇشى بىلەنلا باراۋەر دېگەن بۇ ھەقىقەت ئۆز - ئۆزىدىن چۈشىنىشلىك دەپ قارايمىز دېگەن سۆز (‹ئامېرىكىنىڭ مۇستەقىللىق خىتابنامىسى› دىن) نىڭ چىن مەنىسى ئەمەلگە ئاشىدۇ.
مەن ئويلايمەنكى، كۈنلەرنىڭ بىرىدە، جورجىيە شتاتىدىكى قىزىل تۆپىلىكتە ئىلگىرىكى قۇللارنىڭ ئوغۇللىرى ئىلگىرىكى قۇلدارلارنىڭ ئوغۇللىرى بىلەن قېرىنداشلارچە بىرلىكتە ئولتۇرالايدۇ.
مەن ئويلايمەنكى، كۈنلەرنىڭ بىرىدە، ھەتتا مىسسىپدەك ئادالەتسىزلىك ۋە ئىكىسپلاتاتسىيە دولقۇنى كىشىنى قىستايدىغان قاقاس شتاتمۇ ئەركىنلىك ۋە ئادالەت ياشنىغان يېشىل شتاتقا ئۆزگىرىدۇ.
مەن ئويلايمەنكى، كۈنلەرنىڭ بىرىدە، مېنىڭ تۆت قىزىم تېرىسىنىڭ رەڭگى ئەمەس، پەزىلىتىنىڭ ياخشى - ناچارلىقى باھالاش ئۆلچىمى قىلىنىدىغان دۆلەتتە ياشايدۇ.
بۈگۈن مېنىڭ بىر خىيالىم بار.
مەن ئويلايمەنكى، كۈنلەرنىڭ بىرىدە، ئالاباما شتاتى ئۆزگىرىدۇ. گەرچە بۇ شتاتنىڭ باشلىقى ھازىر قوشماشتات پەرمانىغا نىسبەتەن باشقىچە پىكىردە ئىكەنلىكى ۋە ئۇنى ئىجرا قىلىشنى رەت قىلىدىغانلىقى ئۈستىدە ئاغزى بېسىقماي سۆزلەۋاتقان بولسىمۇ، ئۇ يەردە نېگىر بالىلار ئاق تەنلىك بالىلار بىلەن ئاكا - ئۇكا، ئاچا - سىڭىللاردەك قول تۇتۇشۇپ بىللە يۈرەلەيدۇ.
بۈگۈن مېنىڭ يەنە بىر خىيالىم بار.
مەن ئويلايمەنكى، كۈنلەرنىڭ بىرىدە، چوڭقۇر خەندەكلەر ئېتىلىپ، ئېگىز تاغلار، ئەگرى يوللار تۈزلىنىپ، ئاللانىڭ نۇرى زاھىر بولۇپ، پۈتۈن دۇنيادىكى خەلق ئىناق ئۆتىدۇ.
بۇ مېنىڭ ئۈمىدىم، بۇ مېنىڭ جەنۇبقا ئەكېتىدىغان ئېتىقادىم. مۇشۇ ئېتىقاد بولسىلا، بىز ئۈمىدسىزلىك ئىچىدىن ئۈمىد تاشلىرىنى قازالايمىز. بۇ ئېتىقاد بولسا، بىز بۇ دۆلەتتىكى قۇلاق يارغۇدەك تالاش - تارتىش سادالىرىنى قېرىنداشلىق ھېسسىياتىغا تولغان جاراڭلىق سىمفونىيىگە ئايلاندۇرالايمىز. بۇ ئېتىقاد بولغاندا، بىز بىرلىكتە خىزمەت قىلىپ، بىرلىكتە دۇئا - تىلاۋەت قىلىپ، بىرلىكتە كۈرەش قىلىپ، بىرلىكتە زىنداندا يېتىپ، بىرلىكتە ئەركىنلكنى قوغدىيالايمىز. چۈنكى بىزگە مەلۇمكى، بىز ئاخىر بىر كۈنى ئەركىنلىككە ئېرىشىمىز. شۇ كۈنگە بارغاندا، ئاللانىڭ بارلىق پەرزەنتلىرى مۇنۇ ناخشىنى يىئېڭى مەنىدە يۇقىرى ئاۋاز بىلەن ئېيتالايدۇ:

ۋەتىنىم، ئىھ گۈزەل ئەركىنلىك ئېلى،
كۈيلەيمەن تائەبەد ناخشامدا سېنى.
سەن ئەجداد سىياسى پارلىغان ماكان،
دەسلەپكى كۆچمەنلەر غۇرۇرى - پەخرى.
ياڭرىسۇن تاغۇتاش ھەر بىر توپاڭدىن،
ئەركىنلىك - ھۆرلۈكنىڭ سۈرەن - شاۋقۇنى.

ئەگەر ئامېرىكا بىر ئۇلۇغ دۆلەت بولماقچى بولىدىكەن، بۇنى چوقۇم ئەمەلگە ئاشۇرۇشى لازىم. شۇڭا ئەركىنلىك ساداسىنى نيۇ - ھامپشىر شتاتىنىڭ ئېگىز چوققىلىرىدا ياڭرىتايلى!
ئەركىنلىك ساداسىنى نيۇ - يۇرك شتاتىنىڭ ئېگىز ۋە تىك تاغلىرىدا ياڭرىتايلى!
ئەركىنلىك ساداسىنى پېنسىلۋانىيە شتاتىنىڭ ئالېگنى چوققىلىرىدا ياڭرىتايلى!
ئەركىنلىك ساداسىنى كىلورادو شتاتىنىڭ قارلىق تاغلىرىدا ياڭرىتايلى!
ئەركىنلىك ساداسىنى كالىفورنىيە شتاتىنىڭ گۈزەل چوققىلىرىدا ياڭرىتايلى!
ياق، شۇنىڭ بىلەنلا قالماستىن، ئەركىنلىك ساداسىنى جورجىيە شتاتىنىڭ تاشلىق تاغلىرىدىمۇ ياڭرىتايلى!
ئەركىنلىك ساداسىنى تېننېسى شتاتىنىڭ تاغلىرىدا ياڭرىتايلى! ئەركىنلىك ساداسىنى مىسسىسپى شتاتىنىڭ تاغ چوققىلىرى ۋە تۆپىلىكلىرىدە ياڭرىتايلى!
ئەركىنلىك ساداسىنى ھەر بىر تاغ ئۈستىدە ياڭرىتايلى!
بىز ئەركىنلىك ساداسىنى ياڭراتقىنىمىزدا، بىز ئەركىنلىك ساداسىنى ھەر بىر يېزا - كەنتتە، ھەر بىر شتات مەركەزلىرى ۋە بازارلىرىدا ياڭراتقىنىمىزدا، بىز بۇ كۈننىڭ كېلىش سۈرئىتىنى تېزلىتەلەيمىز. ئۇ چاغدا، ئاللانىڭ بارلىق پەرزەنتلىرى، قارا تەنلىكلەر ۋە ئاق تەنلىكلەر، يەھۇدىي مۇرىتلىرى ۋە غەيرىي يەھۇدىي مۇرىتلىرى، خرىستىئان مۇرىتلىرى ۋە كاتولىك مۇرىتلىرى بولسۇن، قەدىمكى نېگىرلارنىڭ مۇنۇ ئىلاھىي ناخشىسىنى قول تۇتۇشۇپ ئېيتىشىدۇ :ئەركىنلىككە چىقتۇق بىز ئاخىر! ئەركىنلىككە چىقتۇق بىز ئاخىر! ھىممىتىگە رەھمەت خۇدانىڭ، ئەركىنلىككە چىقتۇق بىز ئاخىر!.

(مەنبە: «بىلقۇت باغچىسى» ۋە «شىنجاڭ مائارىپ گېزىتى»)
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&