«Roh pesli»

Yollardin sora: sanga peqet yarila mensup. Shundaqla, pesiller séning bash söngikingge oyulghan élipbeni oqush uchun kélidu.
Shair,
Yerni yaranggha kömup ket!



Roh pesli


‹Shéirlar toplimi›


Exmetjan osman


----------
Munderije:

(1) Shair
(2) Séni chaqirdim
(3) Tewerrük
(4) Ete
(5) Wehdet
(6) Weten
(7) Bengge
(8) Söz we mena ara boshluqta
(9) Ay we bulaq
(10) Yarilish yilnamiliri
(11) Shebnem sayisi
(12) Ten
(13) Quyash eqide
(14) Uyghurche tuyghular
(15) Sintebirdiki uchrishish
(16) Oghuz
(17) Möjize
(18) Shamal heqqide chöchek
(19) Arman
(20) Iltija
(21) Néchun
----------



Shair

Qelbing soqushlirini hilal aygha asqanche yurup ketting. Dolqunlar üstide mejnun shamalgha yandiship olturup, séni yigha basti.
Chüsh sini chüsheydu:
Pichaq bisi üstide sozulup yatar iding, gugum oyghan'ghanda, karwitingning ustide boran yalingachlandi, nichun tartinding?! Yollardin sora: sanga peqet yarila mensup. Shundaqla, pesiller séning bash söngikingge oyulghan élipbeni oqush uchun kélidu.
Shair,
Yerni yaranggha kömup ket!

(1985-Yil)


Séni chaqirdim

Chöchüp oyghandim
Buzulghanda chüshüm tosattin.
Wujudumda qara tamchilar ...
Derizidin baqtim samagha,
Ay shungghuydu bulut ichige.
Yultuzlar yanidu
Teshwish bérip yalghuz kéchige.
Eyneklerge urular xazan,
Boran huwlaydu ...
Qara basti méni.
Kel ...
Kel ...
Kel ...
Söyümlüküm ! chaqirdim séni.

(1985-Yil)


Tewerrük

Bir chöchek bar.
Bir
Chöchek !
Chongaymaydu. Gas, qarighu, kékech ...
Yürmekte ömilep
Ejdadimning küli üstide.

(1985-Yil)


Ete

(1)

Jémjit kéche ...
Pichirlidi tarim tuyuqsiz.
-- Teklimakan ...
Hey, teklimakan!
Öylep qoysaq sadirni, qandaq?
Nuzugummu belen qiz.

(2)

Teklimakan
Ghudungshidi uyqu arilash .
-- Ete ... Ete ...
Uxla ... Uxla ...
Charchap qalma uy...Qu...Siz......

(3)

Uxliyalmidi,
Esnep yatti uzaqqiche .

(1985-Yil)


Wehdet

Olturimen
Qarichuqida jahanning,
Perwayim pelek
Yumamdu u közini yaki achamdu!

(1986-Yil)


Weten

Lorilému sen?
Iziqturdi naxshang méni.
Xada tashqa soquldum.
Perhat bolmidim,
Tahir bolmidim,
Hesritingde
Sarangliqqa sunuldum .

Suygung abide,
Özung ézitqu.

(1986-Yil)


Bengge

Bir oram dunya bu,
Yirt
Burjikini asmanning,
Ora ...
Muxurkigha ölumdinmu amraq sirdishim.

Yürseng,
Tökulup turar yanchuqungdin romanliring,
Tiriwalar kéchisi
Qollirini sozup yultuzlar.

(1986-Yil)


Söz we mena ara boshluqta

Anglaymen échilmaqta yoshurun ishik
Asta ... Asta ...
Sirghimaqta qedemler,
Hoduqturar uni süküt oyghinishi
Jin periler chuwuwatqan kariwat üstide.
Tosattin warqiraydu,
Qachar shekiller,
Itlar hawshar, yolwas öter chaqmaqtek,
Chüshüp kéter waqit bopisi,
Deqiqiler chéchilar yerge,
Tériwalar uchqan kepterler
Qirghaqta esnep turghan qolwaq tamaq.
Ey, hijrankar qiz!
Teshkin wisal yüzini,
Eyneklerdin chiqqin unda köpeymektisen.
Ögetkin manga sanga yéter yolni,
Yoshurunuwalghansen unda
Hawa bilen su chimliri otturisida ...
Söz we mena ara boshluqta
Menggülükke jazalan'ghan qiz !
Üstüngdin örüp yerni ünüp chiqqin,
Bu égiz pasillarni bésip öt, ey y y ...
Sen zadi kelmeydighan ushtumtut qiz.
Déngiz periliri küzet qilghan
Tashlardin qandaqsige sen sirghiysen?!
Béliqlargha zulmet yayghan nurning keynide
Teshmektisen ow küyide harghan yelkenni,
Yügürüshidu unda dolqunlar
Kötergenche bowaqni
Paklash üchün ilahiy suda.

Ey zeherlik qiz!
Neshtiringni sanjimaqtisen
Barmaqliring astidin qachqan chimlargha ...
Ey, sen shox janan,
Elmisaq égip qoyghan putliringning uchida
Qachmaqtisen qopuwalghan xenjerlerning üstide,
Sörigen péti
Téshish hewisi semritken ordilarni,
Hem partlaydu qarningda külke
Parche
Parche
Parchilap séni.

Hewesning chitlaqliri keynide
Chillimaqta jin xorazliri
Chéchek qadir kötürüshke yelkiside türmini
Hemde lezzet qalar bigünah.

(1988-Yil)


Ay we bulaq

(1)

Asmanda ay sarghayghan shunche...
Bulaqtiki ay
Pushtilirini yighar chéchekning
Hawada tozghan nebi murdisidin.

(2)

Bulaq asta uyghutidu chimlarni,
Bir riwayet keldi ésige:
Kirgenmish ay tuyghu béghigha,
Qaptu shu dem boghuzlan'ghan tozgha aylinip.

(3)

Ay sholisi jimiqqanda közumde ...
Bulaqta ghayip bolup kéche yelkini ,
Yultuzlargha aylinar tenler ,
Gunah bayramgha .
Ay yuyidu nurda bulaq ésini ,
Bulaq –
Tunning yukseklikidin
Örkeshligen
Ay .

(1990-Yil)


Yarilish yilnamiliri


Muqeddime

Yawa tulpar shundaq tughulghan...
Aqqanda ölum süyi boynidin uzulgen qongghuraqtin,
Közliridin yan'ghin we qar ehdinamisi
Xatirlen'gen kitap kebi étilghan quyash
Asman yaritip hökum surgen öz textide
Bolup ot oqya.
Qisqighina hayatini aylandurup yuchun shamalgha
Zémin bolup ölgendi tulparmu .
Tulpargha étilghanda tunji ot oqya
Töreldim chala tughum bolup shamaldin
Bir qolumda urkigen déngiz,
Bir qolumda enggushter.

(1) Tulpar yilnamisi

Ashiq jesidi sésiwatqan karwat ustide
Tolghan yégen ayalning köz göhiri
Tenha derex yapraqliridin tamghan uchqunni
Sumurgenni körup yiraqtin
Ésidin qaqqan halda datlarni
Qopmaqta qilich.

-- Ashiq izahi:
Adaqqi beygidin qalghan yuriki
Shepeq yéyip patqan chaghda upuqqa,
Tutunlerdin örlep kökke közliri
Yan'ghan
Biri qutup yultuzi
Biri cholpan.

-- Qilich izahi:
Ésiqliq turar bowaqning gungga ési témida,
Yiraq baliyatquda uzaq kutup kishneydu tulpar.

(2) Ölum suyi yilnamisi

Aniliq ölümde tughulghan bala
Köyuk bulaqta yuyup harghin chuqanlirini
Ömuchuk torlirida toqulghan sheherlerge yéqin öngkurde
Sörimekte untulghan elmisaqtin
Kéche eyneklirige qumlar bilen oyulghan
Shu tewerruk kémini.

-- Kéche eynekliri izahi:
Aqqu qénida sukunati chéqilghan köl ...
Ugdigen chaghda cheksiz intizarliqi
Anga chushken némjan xizir sayisidin
Unup chiqti arman niluper.
-- Kéme izahi:
Qélich tutqan bala
Tulparni
Sugharmaqta ölum suyide.

(3) Qongghuraq yilnamisi

Topan basqan qebristanni közet qilghan ay sholisi
Uchurup qoyghan
Menggü tünep kelgen
Ichirqighan qush
Elem dolqunliri uriliwatqan shorluq qirghaqta
Teshme – teshme qilip shamalgha yiyilghan yelkenni
Sihirlidi kaptanni qiya tashqa.

-- Qush izahi:
Tenning altun chembiriki ichide
Qorunmaqta roh.
-- Qiya tash izahi:
Tulparini ölum suyide sugharghan shu yochun gewde
Qilichini urghan chaghda ay sholisi qushigha
Ünüp chiqti jeziridin qedim qongghuraq.

(4) Ehdiname yilnamisi

Quyash chigh heykelge aylan'ghan asman astida
Deryalarni boran ghajighan zémin ustide
Kuter qanni kökletkuchi saqini tash sulalisi
Ustel bolup qebriler
Qedeh bolup xatire tashlar .

-- Qan izahi:
Es hewesni quchaqlighanda
Arisidin sirghip chiqqan tupraq ustide
Seherde shirnilisher azap almisi.
-- Saqi izahi:
Qilichigha ay sholisi qushi ésilghan,
Tulparini ölum suyide sugharghan nebi
Jeziridin un'gen qedim qongghiraqqa
Neqishlidi qan köklimi ehdinamisini.

(5) Ot oqya yilnamisi

Xatirlenmigen.

(6) Shamal yilnamisi

Adaqqi beygidin qépqalghan yurek
Aqqu qéni sukunatni bulghighan kölde
Kéngeytmekte tenning altun chembirikini
Es hewesni quchaqlighanda .

-- Yurek izahi:
Xatirsiz ot oqya yilnamisi

(7) Déngiz yilnamisi

Muqeddimige qaralsun.

(8) Enggushter yilnamisi

Qilichigha ay sholisi qushi isilghan
Tulparini ölum suyide sugharghan serdar
Xatirsiz ot oqya yilnamisini
Muqqeddime déngizida tapqan shamalda
Qan köklimi ehdinamisi neqishlen'gen
Jeziridin un'gen qedim qongghuraqni
Chalar
Chaldi
Chalghan
Chalmaqta ...
Qilip enggushter !

(1990-Yili)


Shebnem sayisi

Oyghanmaqta qelbimde shebnem,
Nur bergide yuksek sayisi.
Qongghuraqlar örleydu qumdin,
Sedep ichre kishner mey ési.
Ay ... Tamche mey,
Kök ... Qarangghu jam,
Bashaqlargha kömulgen saqi.
Yultuzlarni yighlaydu ashiq,
Hijran téni shebnemde baqi.
Kirpiklerde tunigen yelken
Yaqar tende déngiz shamini.
Tun kökside tuzluq jarahet
Sunar kimge wisal jamini?
Ey, hijrankesh,
Ey, qush chuqani,
Qan eyniki yitturgen chéhir!
Sen mayakni azdurghan dolqun,
Yerde atesh sen yerde mihir.
Qaghilarning örkishi yitken,
Sende zulmet örtiner biraq.
Wujudungda quyash bir zerre,
Sen mest déngiz,
Külliring qirghaq ...
Chéchek yéshi.
Bulbul.
Köyük bagh.
Jan yolwisi huwlar qan tuni.
Qopar görler derya unide,
Körer karwan chüshler gülgüni.
Toz tüsige kirer sükünat,
Yapraqlargha singmekte arman.
Chécheklerdin qan kelgen bu dem,
Chüshimekte shebnemde asman.

(1991-Yil)


Ten

Barmaqlirim tughar barmaqlar,
Barmaqlarda qorshaymen séni.
Hujum qilip qéning qénimgha,
Ishghal qilar eynekte méni.
Közung qolung quchiqing unung –
Eynek !...
Unda ölgen saye, kun.
Bediningge lengger tashlighan
Yelkenlerdin éqip chiqar tun.
Suzuk qesir kariwat örkishi,
Bulaqlarda yoqalghan alwun.
Men ölumde tirilgen ölum
Goya shebnem ustide yalqun.
Iziqqanda bizde musape,
Ay titrishi chéqilar gulde.
Hangliringdin örlise chuqan,
Subhi yaqar chuqanim kulde.
Oqyayimdin aqar yaranggha
Nur bighigha oralghan derya.
Unler shehwet yultuzlar ara,
Bir quchaqqa sighqanda dunya.
Sanga manga bulghandi tupraq,
Ténimizde leyleydu déngiz.
Mangduq qanda izlar qaldurup,
Roh peslide chéchekleydu iz.

(1991-Yil)


Quyash - eqide

Haklashqan déngizni yötker ornidin
Qizighan sahilda oyghan'ghan quyash.
Közlerde sarghayghan bashaqlar ichre
Aqmaqta nur bolup dolqunlighan tash.
Qaghilar unide chak ketken közum
Bujhghunni chushigen qumdiki yelken.
Tun yitken perishan ashiq upiki
Meshuqi liwide jan uzgen jeren.
Bu zémin yenila yoqalmas muqam,
Yopurmaq tashlighan ténimdin öter.
Uyghitar yiltizda qatqan nigahni,
Goyaki uchqandek qénimdin kepter.
Ipardek balqighan chaghda guldin kök ,
Hijranda sersane yerni chushidim.
Ey buyuk jesette kökligen nepes,
Shamalda men yene séni kushidim.
Bulaqlar sholisi chushken yurikim
Shiwaqlar ustide chaqnighan qongghuz.
Kim ebed bergide qurughan shebnem,
Kim déngiz gélide qanighan yultuz?
Déngizni yotkigen quyash? Eqide?
Bashaqta nur bolup aqqan tash? Guman?
Yiraqtin anglan'ghan kimning tiwishi?
Intizar janandek titreydu jahan.

(1991-Yil)


Uyghurche tuyghular


(1) Moxurka

Gümanliq qan ...
Sirlargha bulghan'ghan chéchek chihridin
Domilaydu bashaq ölgen alqan'gha.

(2) Badam doppa

Kirpiklerde tozughan tulpar matimide ...
Tüteklerge aylinar
Közlerdin kémilerning aqqinini
Körgen tashlar.

(3) Dap usuli

Tengrini
Tejelli shamili tashlar tupraqqa,
Yangrighanda ezen - tegbir ten meschitide.

(4) Muqam

Bir murdini
Söreydu on ikki perizat
Öz baghlirigha.

(5) Etles

Hawayi - hewestin
Hijran quyashighiche
Kötürülgen hesen - hüsen üstide
Bowamni izdigen qebrini kördüm.

(6) Ming'öy

Sükünat muqami.
Qel'e -
Tutqun qilghan roh diwisini.
Axirqi pushti tash sulalisining.

(7) Muselles

Untush perisi!
Men eslime qemerlirige tolghan qedinas,
Ichisheyli, kel,
Ilahiy börining bash söngikide.

(8) Tonur

Üner altunda
Sheherdin qoghlandi qilin'ghan sharab -
Bizde untup qoyup ketken es.

(9) Dutar

Sen
Tenler chölide
Altun tögiler karwinigha yol bashlighan
Tiken tajliq küy.
Men
Üchinchi taring.

(10) Yürek

Eynek qepez üstige
Chüshken,
Dunya solan'ghan tiren shebnem ...

(1991-Yil)


Sintebirdiki uchrishish

Ketme!
Közungde yene shu perishan jumle.
Tozishar rohinggha tökülgen xazan,
Bilimen, derixa! yéshingni kutme.
Yiraqlar timtas
Shu mubarek qedem,
Yiqilghan mejnuntal, ah! ölük chuqan.
Nime u ichimde aqqan sogh, qaqas?
Yurikim qanighan yawa qush shudem ...
Sayengge baqar ... Sen qayrilghan doqmush,
Quyash ... Sen qaldurghan boshluqtin tiren.
Yoqatti örten'gen démingni qayta
Tatarghan sheherni qaplighan süren.

(1992-Yil)


Oghuz

Oghuz ölgen qutluq yekshenbe
Seltenetlik quyashliq tupraq.
Ayalimning béshi yastuqta,
Téni kézer ashxanida, ochaqta bulmaq.
Oyghinar yighlap
Mijezide mini taritqan bir yashliq qizim.
Siyrilip chusher kattin bir sézim,
Chiqar hesret nashtidin bixlap.
Kéchiche yézip tixi putmigen shéir
Mana ,emdi menisidin ayrilghan jeset.
Kim?!
Éshikini chiker tilemchi,
Chaniqidin shir kebi étilghan közler –
Sediqe peqet.
Chirkaw qayda sersan bolup yurgendur bugun?
Meschit estin kötirlip ketken ulushkun.
Ghayip boldi öyimiz ghemkin tumanda,
Haywanlar baghchisida tentene.
Qizim siyip qoysa yögekke,
He, ene
Ayalimning qol yaghliqi qaldi shiwaqta.
Gul bergimu – yaki – öluk képinek?!
Dunya bizge qorqunushluq amanet .
Achquchlirim nege yoqaldi ?
Pelempeydin tériwalduq öluk közlerni,
Choqaymaqta éshik
Hemde
Undaq yuchun xet:
Oghuz !
Oghuz !
Tuz chéchinglar bosuqlargha, tuz!:
Barmaqlirim ara qumdek tozighan qedeh
Ketti uchup shepirengdek, zulmitingge ey oghuz ...
Dunya yenila uchalmas xanqiz,
Yuzum érer jinchiraqlargha,
Sörer yolwas qedimimni qoza qénigha.
Sen ezeldin yoqalghan tumar,
Derya shehwiti yukseklikimde !
Kök sangila mayil, chunki, u
Ata qilar manga enggushter.
Tipilghanmish abide tash yizilghanish anga:
«Men sisighan oghuz ténidin unup chiqqan töt qulaq oghuz
... Oghuz aqar torelmilerge,
Men ölümge chaplashtim jindek.
Qedeh timtas, (közümge u shundaq köründi)
Biraq, mey
Izhar qilar qabahitim séhrini, belki.
Oghuz ! özung yiltiz bipayan,
Emma kécher sendin yopurmaq.
Sen aqliqtin qachqan yette reng,
Sen sekkizni köydurgen quchaq.
Sen,
Ezeldinla ... Yene ... Eyni u,
Ashiq emchek tökup qalghan ulugh su.
Su ebediy tash emes, emma,
Men oghuzning zulmitide nur !
Chimgha kiyik qalsa putliship,
Noh kilidu bizni eylep oghuz topani ...
Shundaqtimu:
Ölukler ara yashaymen yalghuz.
Lewhe: -
(Tun tatarmas mewjut idi kun)
Kim der méni perishan ögze,
Yaki qatqan hawa közüngde?
Derexlerdin timiwatqan sukunat
Sepkün bolup chéchekleydu yüzüngde.
Kim? Tuz?
Méning birle tuzlinar
Yuchun tiwish bulghighan oghuz.
Oghuz ! yoqal
Teqdirimdin,
Kendirimdin
Mey al,
Boghuz !
Serxoshluqum – heyhat ! - mining uch oghlum:
Asman,
Tagh,
Déngiz.
Men ya bilen qalqan ara oyghan'ghan teshwish,
Nijatliqim taman böre qaldurmidi iz ...
Asman huwlap qutulmas zémin,
Teshwish yene soqar izghirin.
Eskertish:
(Yekshenbini ötküzduq xushal,
Bosuqlarda turar kunpétish)

(1992-Yil)


Möjize

(1)

Waderixa! ...
Ten perishan,
Barliq kitaplarni oqup chiqtim. (Mallarmi)

(2)

Aq qeghez.
Aldimda bu üzlüksiz möjize ...
Ghaljir yalingachliq aldida turghan ishqiwaz qizdek
Anga teltöküs béghishlinimen.
Néme digen sihirger bu dolqunlawatqan aqliq!
Uning bir tamchisi qénimgha tamdi,
Ichimde peqet bir nerse mewjut: hichnime örtenmekte.
Aqliq!
Ey sen méning tunji ésim, ey yoqighan jennet.
Pir'ewin jesiti,
Babil munari,
El'éhram,
Seddichin,
Ming'öy ......
Hemmisi bu dem sende ériwatqan chékitler.
Ey, tebietning soquwatqan qelbi,
Shairning sükünati,
Matématikashunasning seltenetlik nöli ... !
Sen taman kétiwatqan sürgün shahzadilerni uchrattim.
Quyash özini sen üchün ebediy tekrarlimaqta.
Bowaqlar közide chaqnishingni kördum.
Ölükler aghzida tewerrük tajing.

Biz sanga teelluq
Hemde axiri sanga qaytimiz. (Qur'an)

(3)

Ular méni gunahkar atidi.
Ular nezeride:
Özümni eysagha oxshash kristqa teqdim qilishim kirek.
Men rastinla qurbanliq qoyigha oxshamdimen?
Insaniyet öz gunahini men bilen yuyushqa toghra kelse,
Mundaq bir iltimasim bar:
Özümge qaytishqa birdemlik waqit biringlar.

Ih, eysa!
Sen özüngni nime qilding?!
Qelbingdiki ashu tikenni hés qilghanmiding.
Sen néme digen chidamliq yigit,
Tiken qanatqan yüriking soqushtin toxtighiche
Pajielik sirni ashkarilimiding.
Insaniyetke bolghan ishenching özüngdinmu büyük keldi.!
Aldingda tamasha körüp turghan érusalim puqraliri
Ölümingni emes, epsuski,
Kristqa mixlan'ghan téningni ulughlidi.
Ular séni qayta tirildürüshti:
Yürikingdiki tikenni körmey,
Aqqan qéningdin ürküshti.
Ah ... Qarighu insaniyet!!!
Séni azaplighan ashu tiken, shu pajielik sir
Ulargha söygüni ögitelmidi.
Shunga sen dawamliq kristqa mixlinip kiliwatisen.
Emdi mining nöwitim keldi.
Mini kechürgin!
Men sirni ashkarlidim!
Ulargha:
Dunyagha mena izlep aware bolmanglar, didim.
Hayat özini aqlashqa mejbur emes.
Ular gunahsiz, menmu gunahkar emes.
Dunyani tepekkur qilip közitip olturmanglar.
Peqetla, undiki her nersini söyünglar.
Perhadqa oxshash
Shirinni,
Hékmetke emes, sugha teshna changqighanlarni söyünglar.

(4)

Krist ustide tebessumimning sayisini
Kördum.

(1992-Yil)


Shamal heqqide chöchek

(1)

Shamal
Sergerdan bala.

(2)

Axsham
Kézip chiqti kochilarni,
Éytishti anga derdlirini
Tökulgen yapraqlar.

(3)

Yérim kéche.
Oyghatti uni bowaq yighisi.
Dérizidin baqti,
Kördi
Ingiki chushken anini
Böshuk yénida.

(4)

Shamal
Yötilidu uzaqqiche ...

(5)

Olturidu u
Shéxida sögetning.
Chushep qaptu yiltiz bu kéche
Sadir pelwanni:
Chaqirghudekmish qebre ichide
-- Ademzat barmu!...
Örup berdi shamal yiltizgha
Uning chushini.

(6)

Yamghurluq kéche ...
Orman ichide yighlaydu shamal
Échinip
Quchqachlarning haligha.

(7)

Kunlerning biride
Chiqti shamal tagh choqqisigha.
Kördi unda
Qetl qilin'ghan burkutni.
Qayghurdi,
Atti özini qiya hanggha,
Shundin biri
Ghayip boldi u.

(1986-Yil)


Arman

Ésimde ...
Ölüp ketti beziler.
Yumulmidi
Hayat qaldi közliri.
Shu közlerge uydi qan bolup
Éytalmighan sözliri.
Ah ...
Ölgen wujutta tirik közler!
Tirik kömülgen shu közlerning
Achchiq ahimu
Qebriside ün'gen bu chéchek?

(1986-Yil)


Iltija

Qachqin ésim.
Ket !
Ishikingni chekti heqiqet.

(1986-Yil)


Néchun

Néchun?
Suda ünüp chiqqanda ésim
Qalar temtirep
Tutqan halda sirlar birdem barmaqlirimni.
Néchun?
Sekrigende béliqlar
Eslimiler chimliqlirida
Yérilidu charaslap
Bash söngiki kéchining.
Néchun öchmes hesret shepiqi?

(1987-Yil)

-----------------
Mes'ul muherriri: abduraxman ebey
Mes'ul korriktori: meryem abdurihim
Tixridaktori: memet'ili létip
-----------------

-----------------
Shinjang yashlar - ösmürler neshriyati neshir qildi.
1996-Yil 9-ay 1-neshri.
1996-Yil 9-ay 1-bésilishi.
Sani: 3000
Bahasi: 1.70 Yüen
-----------------